ສາກົນວ່າ ເສລີພາບສື່ມວນຊົນ ໃນລາວ ໜ້າເປັນຫ່ວງໜັກ

ອົງການນັກຂ່າວໄຮ້ພົມແດນ ໄດ້ອອກບົດລາຍງານ ໃນປີ 2024 ນີ້ວ່າ ເສລີພາບ ຂອງສື່ມວນຊົນ ໃນລາວ ນອນຢູ່ໃນ 1 ຈາກ 36 ປະເທດທົ່ວໂລກ ທີ່ມີສະຖານະການຮຸນແຮງ ຄືກັບປະເທດເກົາຫຼີເໜືອ, ຫວຽດນາມ, ຈີນ, ພະມ້າ, ຣັສເຊຍ ແລະ ກຳພູຊາ ແລະ ມາຮອດປັດຈຸບັນ ປະເທດລາວ ຍັງມີການຄວບຄຸມໂຕ ຜູ້ສື່ຂ່າວ 2 ຄົນ ແລະ ຜູ້ທີ່ເຮັດວຽກ ດ້ານສື່ມວນຊົນ ອີກ 1 ຄົນ. ສະນັ້ນ, ປະເທດລາວ ຈຶ່ງຖືກຈັດລຳດັບ ໃຫ້ເປັນປະເທດ ທີ່ມີເສລີພາບຕ່ຳ ເປັນລຳດັບ 153 ຈາກ 180 ປະເທດທົ່ວໂລກ.

ກ່ຽວກັບເລື້ອງນີ້, ຊາວລາວທ່ານໜຶ່ງ ທີ່ເຄີຍອອກມາໂພສຕ໌ຂໍ້ຄວາມ ວິພາວິຈານ ການປະຕິບັດໜ້າທີ່ ຂອງເຈົ້າໜ້າທີ່ລັດ ຢູ່ແຂວງທາງພາກເໜືອ ກ່າວຕໍ່ວິທຍຸເອເຊັຽເສຣີ ໃນວັນທີ 6 ມິຖຸນາ 2024 ທີ່ຜ່ານມານັ້ນວ່າ ທ່ານເອງ ເຫັນວ່າ ທາງການລາວ ແລະ ພາກສ່ວນທີ່ກ່ຽວຂ້ອງ ໄດ້ຈຳກັດເສລີພາບ ໃນການສະແດງຄວາມເຫັນ ຂອງສື່ມວນຊົນ ແລະ ປະຊາຊົນລາວ ທີ່ອອກມາວິພາກວິຈານ ການບໍລິຫານປະເທດ ຂອງລັດຖະບານລາວ ແລະ ການປະຕິບັດໜ້າທີ່ ຂອງເຈົ້າໜ້າທີ່ລັດ ຢ່າງຕໍ່ເນື່ອງ. ໂຕຢ່າງທີ່ຈະແຈ້ງ ທີ່ທ່ານເຄີຍເຫັນ ແມ່ນເຫດການ ເຈົ້າໜ້າທີ່ລັດ ຈະໄປຄຸກຄາມ ຢູ່ເຮືອນ ຂອງພວກເຂົາເຈົ້າ, ເອີ້ນພວກເຂົາເຈົ້າໄປຫ້ອງການ ເພື່ອສຶກສາອົບຮົມ ແລະ ບາງກໍລະນີ ກໍເຖິງຂັ້ນຈັບພວກເຂົາເຈົ້າໃສ່ຄຸກ.

“ສ່ວນຫຼາຍຊິເປັນຄົນໂພສຫຼາຍກວ່າ ແມ່ນວ່າຄົນໃດ ເປັນຄົນໂພສ ຄົນໃດທີ່ແບບວ່າ ໂພສກ່ຽວກັບບ້ານເມືອງນີ້ ເຂົາກໍຂີ່ໄປຫາເລີຍແຫຼະ, ຈະມີເຈົ້າໜ້າທີ່ ເຂົ້າໄປຫາເລີຍແຫຼະ, ຕາມຫາຈົນຮູ້ບ່ອນຢູ່. ຖືກຕາມນີ້, ນ້ອງກໍຖືກຕາມຄືກັນຢູ່, ຢູ່ເຮືອນເລີຍ ເຂົາມາບອກໃຫ້ລຶບ ເຂົາບໍ່ຢາກໃຫ້ແບບວ່າ ເຂົາຢາກໃຫ້ປິດຂ່າວ.”

ທ່ານກ່າວຕື່ມວ່າ ໃນກໍລະນີ ຂອງລາວເອງ ພາຍຫຼັງຈາກທີ່ໄດ້ໂພສ ວິພາວິຈານ ການເຮັດວຽກ ຂອງເຈົ້າໜ້າທີ່ລັດ ກ່ຽວກັບຄວາມບົກພ່ອງ ໃນການຊ່ອຍເຫຼືອຄົນລາວ ທີ່ຕົກເປັນເຫຍື່ອ ການຄ້າມະນຸດ ຢູ່ໃນເຂດເສດຖະກິດພິເສດ 3 ຫຼ່ຽມຄຳນັ້ນ, ກໍມີເຈົ້າໜ້າທີ່ຕຳຫຼວດ ຫຼາຍຄົນ ເຂົ້າມາເຮືອນ ຂອງລາວ ເພື່ອໃຫ້ລຶບຂໍ້ຄວາມດັ່ງກ່າວຖິ້ມ ພ້ອມໃຫ້ເຫດຜົນວ່າ ການກະທຳໃນລັກສະນະນີ້ ເຮັດໃຫ້ພັກ-ລັດ ໄດ້ຮັບຄວາມເສຍຫາຍ.

ໃນຮອບປີທີ່ຜ່ານມາ, ຍັງມີຊາວລາວ ຫຼາຍຄົນ ທີ່ໃຊ້ສື່ສັງຄົມອອນລາຍນ໌ ໃນການວິພາກວິຈານ ບັນຫາເສດຖະກິດ-ສັງຄົມ ພາຍໃນປະເທດ, ເຊິ່ງໃນທຸກມື້ນີ້ ພວກເຂົາເຈົ້າ ກໍຈຳເປັນຕ້ອງໄດ້ຍຸຕິ ການກະທຳດັ່ງກ່າວ ຍ້ອນຖືກເຈົ້າໜ້າທີ່ລັດ ຕິດຕາມ ແລະ ບາງຄົນ ກໍຈຳເປັນຕ້ອງເດີນທາງ ໜີອອກໄປຍັງຕ່າງປະເທດ ເພື່ອຄວາມປອດໄພ ໃນຊີວິດ. ດັ່ງເຈົ້າໜ້າທີ່ ຜູ້ທີ່ເຮັດວຽກ ກ່ຽວກັບການສໍ້ລາດບັງຫຼວງ ແລະ ຜູ້ຕິດຕາມຂໍ້ມູນ-ຂ່າວສານ ພາຍໃນປະເທດລາວ ຢ່າງຕໍ່ເນື່ອງ ທ່ານໜຶ່ງ ກ່າວຕໍ່ວິທຍຸເອເຊັຽເສຣີ ໃນມື້ດຽວກັນນັ້ນວ່າ:

“ບໍ່ໄດ້, ບໍ່ໄດ້ເລີຍ ເພາະວ່າ ຖ້າເຮັດໄດ້ ກະຖືວ່າ ເຂົາຕ້ອງສືບ ຕ້ອງນຳຫາ ບຸກຄົນເຫຼົ່ານັ້ນ ຖືວ່າບໍ່ມີຄວາມປອດໄພ,​ ຫັ້ນນ່າ. ລະຄົນລາວເຮົາ ຈຶ່ງບໍ່ກ້າເຮັດ, ບໍ່ກ້າສະແດງອອກ. ຖ້າວ່າສະແດງອອກແຮງຫຼາຍ ກໍມີຜົນກະທົບ ຕໍ່ໂຕເອງ,​ ຫັ້ນນ່າ. ໃນຮອບ 2 ປີມານີ້, ມີໆ ຖືວ່າຖືກຕິດຕາມໂລດ ຖ້າວ່າເຮົາມັກສະແດງ ຄວາມເຫັນຕ່າງ ອອກຈາກແນວທາງ ນະໂຍບາຍ ຂອງພັກເພິ່ນນັ້ນ ຖືວ່າ ມີຄົນຕິດຕາມໂລດ,ໂຕນີ້ຫັ້ນນ່າ. ທຳອິດນີ້, ແຕ່ກ່ອນໆນີ້ ຈັບເລີຍໄດ໋ ບໍ່ໄດ້ເອີ້ນໄປຕັກເຕືອນໄດ໋, ບໍ່ໄດ້ເອີ້ນໄປປັບ ທັສນະຄະຕິໄດ໋, ຖືວ່າ ສັ່ງຊຸດດຳມາເອົາໂລດໄດ໋.”

ຂໍ້ມູນ-ຂ່າວສານຕ່າງໆ ທີ່ໄຫຼວຽນ ຢູ່ພາຍໃນປະເທດລາວ ຖືກຄວບຄຸມ ໂດຍທາງການລາວ ແລະ ພາກສ່ວນທີ່ກ່ຽວຂ້ອງ ຢ່າງເຂັ້ມງວດ ເຮັດໃຫ້ຂ່າວສານ ມີລັກສະນະຜິວເຜິນ, ຂາດຂໍ້ມູນເຈາະເລິກ ເພື່ອໃຫ້ປະຊາຊົນໄດ້ຮັບຮູ້. ດັ່ງເຈົ້າໜ້າທີ່ ທ່ານດຽວກັນນີ້ ກ່າວຕື່ມວ່າ:

“ຖ້າວ່າເຮົາເບິ່ງ ຂ່າວຕ່າງປະເທດ ເວລາເຂົາສຳພາດຂ່າວ ຫຼືວ່າເຂົາຜລິດຂ່າວຫັ້ນ ເຂົາຈະເຈາະເລິກ ເອົາບັນຫາ ເອົາປະເດັນມັນ. ແຕ່ວ່າລາວເຮົານີ້ ພັດບໍ່. ມີແຕ່ລາຍງານຕາມນັ້ນ ເປັນກະບອກສຽງ ຂອງພັກຊື່ໆ, ລາຍງານຜົນງານການເຄື່ອນໄຫວ ເຊັ່ນວ່າ ປະຊຸມບໍ່ ຄະນະລັດຖະບານ ໄປຫັ້ນໄປນີ້, ຈັ່ງຊີ້. ແຕ່ວ່າຊິເຈາະເລິກບັນຫາ ຫຼືວ່າຊິເຈາະຈີ້ມປະເດັນ, ສຳພາດ, ເອົາເນື້ອໃນມັນແທ້ໆ ມາໃຫ້ປະຊາຊົນຟັງ ມັນພັດເປັນບໍ່ໄດ້. ໃນກົດໝາຍຫັ້ນມີ, ຂຽນໄວ້ ວ່າເສລີພາບ ຂອງສື່ນີ້ມີ.”

ອີງຕາມລັດຖະທຳມະນູນ ຂອງລາວ ລະບຸໃນມາດຕາ 44 ວ່າ ພົນລະເມືອງລາວ ມິສິດເສລີພາບ ໃນການປາກເວົ້າ, ຂີດຂຽນ, ໂຮມຊຸມນຸມ, ຈັດຕັ້ງສະມາຄົມ ແລະ ເດີນຂະບວນ, ແຕ່ຂະນະດຽວກັນ ປະມວນກົດໝາຍອາຍາ ມາດຕາ 117 ກໍລະບຸວ່າ ຖ້າຫາກບຸກຄົນໃດ ໂຄສະນາ ໃສ່ຮ້າຍປ້າຍສີ ແລະ ບິດເບືອນແນວທາງ ຂອງພັດ-ລັດ ເຮັດໃຫ້ເກີດຄວາມວຸ້ນວາຍ ດ້ວຍການເວົ້າ, ການຂຽນ, ການພິມ, ອອກໜັງສືພິມ, ສາຍຮູບເງົາ, ວີດິໂອ, ຮູບພາບ, ເອກະສານ, ສື່ອີເລັກໂຕຣນິກ ຫຼືຮູບການອື່ນໆ ທີ່ມີເນື້ອຫາດ້ານການເມືອງ ທີ່ເຮັດໃຫ້ອຳນາດແຫ່ງລັດ ອ່ອນເພຍ ຈະຖືກລົງໂທດ ຕັດອິດສະຫຼະພາບ 1 ປີ ຫາ 5 ປີ ແລະ ຈະຖືກປັບໃໝ ແຕ່ 5 ລ້ານ ຫາ 20 ລ້ານກີບ.

ເຈົ້າໜ້າທີ່ ທີ່ເຮັດວຽກ ດ້ານສື່ມວນຊົນ ທ່ານໜຶ່ງ ກ່າວວ່າ ນອກຈາກການນຳສະເໜີຂ່າວສານ ໃນປະເທດ ບໍ່ທັນມີເສລີພາບ ຢ່າງເຕັມທີ່ແລ້ວ, ງົບປະມານ ແລະ ເຕັກໂນໂລຈີ້ ເພື່ອນຳມາໃຊ້ ໃນການຜລິດສື່ ເພື່ອເຜີຍແຜ່ສູ່ສັງຄົມ ພັດຍັງມີຂໍ້ຈຳກັດ ຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ສື່ມວນຊົນ, ເຊິ່ງເປັນເຈົ້າໜ້າທີ່ລັດ ໃນຂະແໜງການຕ່າງໆ ສາມາດເຮັດໄດ້ ແຕ່ການລາຍງານຂ່າວ ເປັນຂໍ້ຄວາມ, ໂດຍບໍ່ມີການຕິດຕາມ ສຳພາດຜູ້ຂໍຊ່ຽວຊານ ຫຼືເຮັດວີດິໂອຄລິປ ເພີ່ມຕື່ມ ຢ່າງກວ້າງຂວາງ.

ໃນຂະນະດຽວກັນ, ຫຼັງຈາກການນຳສະເໜີ ຂໍ້ມູນ-ຂ່າວສານ ທຸກປະເພດ ພາຍໃນປະເທດແລ້ວ, ຜູ້ສື່ຂ່າວ ຈະຕ້ອງສົ່ງບົດຂຽນ ໃຫ້ແກ່ກອງບັນນາທິການ ກວດແກ້ ກ່ອນເຜີຍແຜ່ສູ່ສາທາລະນະ ເພື່ອປ້ອງກັນ ບໍ່ໃຫ້ມີຂໍ້ຄວາມ ຫຼືເນື້ອໃນໃດ ວິພາກວິຈານ ການບໍລິຫານປະເທດ ຂອງລັດຖະບານ ແລະ ການປະຕິບັດໜ້າທີ່ ຂອງເຈົ້າໜ້າທີ່ລັດ. ດັ່ງນັກວິຊາການ ດ້ານສື່ມວນຊົນ ຢູ່ແຂວງພາກໃຕ້ ທ່ານໜຶ່ງ ກ່າວວ່າ:

“ເຮົາໄປເອົາຂ່າວ ເອົາຫຍັງ ຄືເຮົາລົງຂ່າວລົງຫຍັງນີ້ແຫຼະ ແບບເຮົາລັກສະນະໄປຮ່ວມຂະບວນການໃດ ເຮົາກໍນຳສະເໜີແນວນັ້ນ ຕາມຄວາມເປັນຈິງຫັ້ນແຫຼະ. ບໍ່ໃຫ້ບິດເບືອນ ໃສ່ຮ້າຍປ້າຍສີ ຝ່າຍໃດຝ່າຍໜຶ່ງ ມີແຕ່ວ່າ ນຳສະເໜີ ເປັນຂໍ້ມູນຄວາມຈິງ.”

ນັບແຕ່ປີ 2019 ເປັນຕົ້ນມາ, ກະຊວງຖະແຫຼງຂ່າວ, ວັທນະທັມ ແລະ ທ່ອງທ່ຽວ ແລະ ພາກສ່ວນທີ່ກ່ຽວຂ້ອງ ໄດ້ກຳນົດໃຫ້ ຜູ້ທີຕ້ອງການ ເຮັດຊ່ອງເຜີຍແຜ່ ຂໍ້ມູນຂ່າວສານ ຂອງໂຕເອງ ຂຶ້ນທະບຽນ ນຳທາງການ ແລະ ຖ້າຫາກຜູ້ໃດ ບໍ່ປະຕິບັດຕາມ ກໍຈະຖືກປັບໃໝ ແລະ ມີໂທດຈຳຄຸກ. ຫຼັງຈາກນັ້ນ, ໃນປີ 2021 ທາງການລາວ ກໍໄດ້ຈັດຕັ້ງຄະນະເຮັດວຽກ ເພື່ອກວດສອບ ເນື້ອໃນຂ່າວສານ ຜ່ານສື່ສັງຄົມອອນລາຍນ໌ ຢ່າງຄັກແນ່ ເພື່ອປ້ອງກັນ ບໍ່ໃຫ້ເກີດການເຜີຍແຜ່ຂ່າວສານ ທີ່ຕ່າງຈາກລັດ.