Xitay hökümiti aliy mekteplerning siyasiy muqimliqidin endishe qilmaqta

• Muxbirimiz gülchéhrening bu heqtiki melumati
• Download story audio

Uyghur aptonum rayonluq hökümet axbaratliridin ashkarilinishiche, 30-mart küni, Uyghur rayonidiki partiye- hökümet da'iriliri, aliy mekteplerning partiye qurulushini ching tutush bilen birge, oqughuchilarning siyasiy idiyiwi terbiyisini eng aldinqi orun'gha qoyup ishlesh heqqide mexsus yighin chaqirghan.

Oqughuchilarning siyasiy idiyisini toghrilash muhim

Yighinda xitay kommunistik partiye merkiziy hökümitining Uyghur éligha qoyghan partkom sékritari wang léchu'en, aliy mektep oqughuchilirining siyasiy idiyisining qandaq bolushining, Uyghur élining hemme jehettiki tereqqiyati bolupmu muqimliqi bilen zich munasiwetlik ikenlikini körsitip:

"Hazirqi siyasiy omumiy weziyetni közde tutqanda, aliy mekteplerde oqughuchilarning siyasiy idiyiwi terbiyisini yenimu kücheytish kérek. Mektep rehberlik apparati hemde partiye qurulushini mukemmelleshtürüsh kérek. Her qaysi millet oqughuchilirining siyasiy idiyisining qandaq bolishi, shinjangning barliq sahelirining islahati bilen zich munasiwetlik, shundaqla uzun muddetlik muqimliq bilen munasiwetlik, shunga ularni bilimlik qilip terbiyilesh bilen bir waqitta, ularning siyasiy idiyisini toghrilashni téximu ching tutush zörür" dep tekitligen.

Yighinda yene Uyghur élidiki her qaysi aliy mektep rehberlirige aliy mekteplerde siyasiy idiyiwi terbiyini kücheytish heqqide tepsili yol -yoruqlar bérilgen.

Netijisi muhim emes, siyasi qarishi muhim

Bu xitay hökümitining aliy mektep oqughuchilirigha qarita siyasiy idiyiwi terbiyini kücheytishni tunji qétim tekitlishi emes. Bu téma yéqinqi yillardin béri Uyghur élidiki bashlan'ghuch mekteplerdin aliy mekteplergiche dawamliq tekitlinip kéliwatidu.

2004 - Yili noyabirda échilghan xitay merkiziy hökümitining 13 - qétimliq partiye qurulush yighinida, xitay ichidiki her qaysi aliy mekteplerde oqughuchilargha nisbeten idi'ologiye sahesi boyiche terbiye qurulushini yaxshi élip bérish otturigha qoyulghan.

Buninggha masliship, Uyghur aptonum rayoni partkomimu hazirqi siyasiy weziyetni yaxshi tonup, her qaysi aliy mekteplerde qanunsiz diniy pa'aliyetlerge qattiq qarshi turush, üch xil küchlerge qarshi turush terbiyisini kücheytip, milliy bölgünchilik idiyilirige zerbe bérish, bu arqiliq Uyghur élining tereqqiyati we muqimliqini qoghdash kéreklikini qattiq tekitlep, shu teriqide Uyghur élidiki her qaysi ma'arip orunlirida yene bir siyasiy öginish dolqunliri kötürülgen idi. Shundaqla oqush püttürgen oqughuchilargha ularning bilim netijisi emes belki siyasiy idiyisining qandaq bolushigha qarap baha bérilmekte.

Uyghur yashlirining ümidlen'genliki, endishe peyda qilmaqta

Nöwette xitay hökümitining aliy mektep oqughuchilirigha hemde oqutquchilirigha qarita siyasiy idiyiwi jehettiki teleplerni qayta kécheytiwatqanliqi chet'ellerdiki Uyghur teshkilatlirining diqqitini tartti. Dunya Uyghur qurultiyi bayanatchisi dilshat rishit ependi, bu weziyetke qarita analiz yürgüzüp "bu xitayning aliy mekteplerning muqimliqidin endishe qiliwatqanliqini körsitidu" dégen pikrini otturigha qoyup, hazirqi yashlarning öz millitining kelgüsige bolghan ümidi barghanséri küchiyiwatqanliqi, shunga xitay hökümitining bu xil terbiyini élip bériwatqanliqini, yashlarning internet we bashqa yollar bilen weten sirtidiki Uyghurlarning dewaliridin xewerdar bolup, ümidlen'genlikidin ensirewatqanliqini otturigha qoydi.

Bésim we ishtin qaldurush

Radi'omiz muxbirlirining igilishiche, xitay hökümitining Uyghur éli ma'aripini xitaychilashturushqa qarap yüzlendürishi, milliy oqutquchi, oqughuchilargha bésim élip kelgen. Her qaysi ma'arip ornidiki oqutquchi hemde oqughuchilarning naraziliqini qozghighan, ular gerche siyasiy bésimlar tüpeyli bu xil naraziliqlirini biwaste ipade qilalmisimu, emma bu xil naraziliqlar barghanche kücheygen.

Ige bolushimizche, téxi yéqindila shinjang uniwérsitétida dokturluq, magistirliq unwanigha ige 7 neper milliy oqutquchi xitay tili sewiye imtihani arqiliq shallashqa uchrap, bir yilliq ders ötüshtin toxtitilghan. Buninggha oxshash haletler Uyghur élidiki her qaysi ma'arip orunlirida oxshimighan derijide mewjut bolup, omumiy jehettin naraziliq keypiyatining küchiyishige seweb boliwatqan iken.

Söhbitimiz jeryanida dilshat rishit "milliy oqutquchi hem oqughuchilardiki xitayning ma'arip siyasetlirige bolghan naraziliqlarni yenimu qattiq siyasiy bésim yürgüzüsh arqiliq yépish üchün, xitay hökümiti oqutquchi, oqughuchilarning siyasiy idiyiwi terbiyisini kücheytishni qayta otturigha élip chiqmaqta" dégen pikrini otturigha qoydi.