Osman batur romani türkiyide neshir qilindi

• Muxbirimiz erkin tarimning bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Qazaq yazghuchi jaqsiliq samiyt oghli yazghan osman baturning hayati bayan qilin'ghan "qaharli altay" isimliq roman türkchige terjime qilinip neshir qilindi. RFA Photo / Erkin Tarim

Qazaq yazghuchi jaqsiliq samiyt oghli yazghan osman baturning hayati bayan qilin'ghan "qaharli altay" isimliq roman türkchige terjime qilinip neshir qilindi. Kitab 2004 - yili almatada "sergen" yeni "qalaymiqanchiliq" ismida qazaqche neshir qilin'ghan bolup jem'iy 3 tom. Bu kitabning 3-tomining ismi "qaharli altay" bolup, osman baturning axirqi hayati bayan qilin'ghan . Kitabning 3-tomini türkiye yawro asiya yazghuchilar jem'iyiti türkchige terjime qildurup, özlirining ben'gu neshryatida neshir qildurghan. Bu tarix kitabi emes, romandur. Emma uzun waqit tetqiqat élip bérish netijiside bu romanni yazghan qazaq aptor jaqsiliq samiyt oghli romanda nurghun tarixi weqelernimu yazghan. Shunga bu eser u mezgildiki tarixi weqelerni biliwélish üchün nahayiti muhim ehmiyetke ige. Bu eserni qazaqchidin türkchige qazaq qizi maxlasli biri terjime qilghan bolup, eser 329 bettin terkip tapqan. Eserning tash wariqigha osman baturning atqa minip turghan resimi qoyulghan.

Hazirghiche osman batur heqqide köp sanda kitab we maqalilar élan qilindi. Téxi ötken yili istanbul mimarsinan uniwérsitéti oqutquchisi tarixchi prof. Dr. Gulchin chandarli'oghlu yazghan "özgürlük yolu, nurgojay baturun anilariyla osman batur yeni erkinlik yoli nurgojay baturning eslimiliri "bilen osman batur namliq eser sherqiy türkistan weqpi teripidin neshir qilin'ghan idi. Bu yil bolsa osman baturning hayati anglitilghan qaharli altay namliq eser neshir qilindi. Bu eserde némiler bayan qilin'ghan? eserning qimmiti néme? bu heqte köz qarashlirini élish üchün mimarsinan uniwérsitéti tarix oqutquchisi abdulwahap qara bilen bu romanni neshir qildurghan yawro asiya yazghuchilar jem'iyiti bashliqi yaqup deli'omeroghli bilen söhbetleshtuq.

Istanbul mimarsinan uniwérsitéti oqutquchisi tarixchi dr. Abduwahap qara ependi bu romanning ikki jehettin ehmiyiti barliqini dep mundaq dédi: "bu tarixi roman'gha kiridu, bu kitab ikki jehettin muhim. Birinchisi aptorning anche bilinmigen bir témini uzun waqit etrapliq tetqiqat élip bérish netijiside otturigha qoyushi. Ikkinchidin bu romanning aptori jaqsiliq samiyt oghlining, xitayche qazaqche bilidighan, sherqiy türkistanliq bolushi. Bu romanning tarixi heqiqetlerge asaslinip turup yézilghanliqidur."

Tarixchi dr. Abduwahap qara ependi bu eserning osman batur yashighan mezgilni we osman baturning erkinlik kürishining tarixi arqa körünüshini biliwélish üchün bu eserning intayin muhim ikenlikini éytip mundaq dédi: "tarix tetqiqati üchün romandin paydilinalmaymiz. Tarixi matériyallargha asaslinip yézilghan bolsimu yenila romandur. Emma u mezgildiki weziyet heqqide kishilerge melumat bérish üchün nahayiti muhimdur. Tarixqa qaraydighan bolsaq osman batur bir qehriman. Bu roman 3 tom bolup, bu terjime qilin'ghan 3-tomi, buningda osman baturning axirqi mezgildiki hayati anglitilghan. Romanda yene osman baturning ürümchide eysa yusuf aliptékin, délilxan janaltay we bashqa rehberler teripidin kütiwélin'ghanliqi, ürümchidiki amérika konsuli doglas makki'ernanning osman baturni kommunistlardin qutuldurushi, osman baturning qolgha élinishi we soraqqa tartilishi qatarliq bölümlerni öz ichige alidu."

Osman baturning hayati anglitilghan qaharli altay namliq kitabni türkiyide neshir qildurushtiki meqsidi üstide toxtalghan yawro asiya yazghuchilar jem'iyiti bashliqi yaqup deli'omeroghli mundaq dédi: "bu roman yawro asiya yazghuchilar jem'iyitining ben'gu neshriyati teripidin neshir qilin'ghan tunji roman. Ben'gu neshriyati türkiy milletlerning eserlirini türkiyide neshir qilish üchün qurulghan bir neshriyat. Bu neshriyatimiz bundin kéyin, qazaqche, ezeriche, özbékche we Uyghurche romanlarni türkchige terjime qilip basmaqchi. Osman baturning hayati anglitilghan bu romanni tunji bolup neshir qilishimizdiki meqset osman baturning türkiyide yaxshi bilinidighan bir shexs bolushidur. Osman baturning 14 yil dawam qilghan bir musteqilliq kürishi bar. Osman baturning xitaylargha qarshi élip barghan mujadilisi türkiyide qisqiche bilinsimu u mezgildiki tarixi weqeler, qazaq we Uyghurlarning iqtisadiy we siyasi, ijtima'iy hayati yaxshi bilinmeydu. Bu tarixta Uyghur, qazaq we tungganlarning xitaylargha qarshi élip barghan bu mujadililirini, bu mezgilning tarixi arqa körünishi uqush üchün nahayiti muhim bir eser bolghachqa türkiy milletlerning eserlirini terjime qilish pa'aliyitimizni bu eserni neshir qilish bilen bashliduq."

Yawro asiya yazghuchilar jem'iyiti bashliqi yaqup déli'omeroghlu türkiy milletlerde meshhur yazghuchilarning dunyagha meshhur eserlirining barliqini bularning türk dunyasida bilinmeydighanliqini shunga bu eserlerning pütün türkiy tillargha terjime qilinishi kéreklikini éytip mundaq dédi:" türkiy milletlerde meshhur yazghuchilirimiz bar, emma bularni herqaysi türkiy milletler yaxshi bilmeydu. Türkiy milletler bir birining edebiy eserliridin xewerdar bolmisa, türkiy milletlerning tarixini, bügünki weziyitinimu bilgili bolmaydu dégenlik. Türkiy milletlerning romanini hékayilirini oqughan waqtimizda u milletning tarixi, örüp aditi hetta siyasi tarixinimu ögineleymiz. Neshriyatimiz buningdin kéyin ayda bir türkiy milletning tonulghan bir romanini terjime qilip neshir qilmaqchi." (Erkin tarim)