Qazaqistanda "Uyghur hüner-sen'iti" namliq kitab neshr qilindi

• Muxbirimiz ümidwarning bu heqtiki melumati
• Download story audio

Qazaqistanliq Uyghur alimi, ghoja exmet sadwaqasop namidiki Uyghurshunasliq merkizining ilmiy xadimi risalet kerimowaning "Uyghur hüner-sen'iti" namliq ilmiy tetqiqat kitabi yéqinda qazaqistanning almuta shehiride "Day Press" neshriyati teripidin neshr qilindi.

Uyghurlarning ottura asiyadiki uzun medeniyet tarixigha ige qedimiy xelqlerning biri ikenliki xelq'ara ilim saheside étirap qilin'ghan mesile. Andaqta köp esirlik Uyghur medeniyitining yarqin ipadisi hésablinidighan Uyghur hüner-sen'itining ehwali, nezeriyiwi asasliri we tarixi kélip chiqishi qandaq dégen so'alning qoyulushi tebi'iy.

Uyghur hüner-sen'itining bir qisimi hésablinidighan neqqashliq, oymichiliq, zibu-zinnet buyumliri yasash qatarliq köpligen türler oxshashla Uyghur xelqi arisida yaxshi saqlinipla qalmastin belki tereqqi qilip, Uyghur en'eniwi milliy medeniyitining bibaha mirasigha aylan'ghan.

Qazaqistanliq Uyghur alimi, qazaqistanning sulaymanop namidiki sherqshunasliq inistitutining qarmighidiki ghoja exmet sadwaqasop namidiki Uyghurshunasliq merkizining ilmiy xadimi risalet kerimowa uzun yillardin buyan mexsus türde ene shun Uyghur hüner-sen'itini tetqiq qilip, chongqur izdinish arqiliq bu sahede dokturluq unwanigha érishti hemde yéqinda qazaqistanning almuta shehiride "Day Press" neshriyati teripidin "Uyghur hüner-sen'iti" namliq ilmiy tetqiqat kitabini neshir qildurdi.

Bu Uyghur hüner-sen'et tetqiqatidiki tunji tetqiqat xaraktérlik eser

Ghoja exmet sadwaqosop namidiki Uyghurshunasliq merkizining ilmiy xadimi, dilnur qasimowaning éytip bérishiche, uzun yillar ottura asiyadiki we Uyghur élidiki Uyghur qol hünerwenliri arisida tekshürüsh élip barghan shuningdek yene sankitpétérburg, moskwa we tashkent hem qazaqistan döletlik muzéylirida saqliniwatqan medeniy yadikarliqlarni körüp, sélishturma tetqiqat yürgüzgen. U yene, her xil tillarda yézilghan Uyghur we ottura asiya xelqlirining hüner-sen'itige qol a'it ilmiy tetqiqatlar bilenmu tonushup chiqqan.؛

Risalet kerimowaning bu kitabining deslepki qisimlirida Uyghur hüner-sen'itining asasliq türliri yeni neqqashliq oymichiliq, quymichiliq, tikküchilik, zergerlik, gül tikish, tömürchilik we her xil métallardin zibu-zinnet yasash hem her xil muzika eswablirini yasash hem bashqilar heqqide tepsili tetqiqat yürgüzgen hem ularning ülgülirini misal qilip körsetken.

Kitabta sélishturma tetqiqatlar yürgüzülgen

Uyghurshunasliq merkizining ilmiy xadimi , tarixshunas ablehet kamalop ependining qarishiche, kitabning yene bir alahidiliki shuki, risalet xanim Uyghur qol hünerwenchilikining bügünki ehwali we netijilirige tarixiy nuqtidin mu'amile qilip, ularni qedimiy miraslar we yadikarliqlar bilen sélishturup chiqqan.

U yene mexsus türde Uyghur meniwi we maddi medeniyet tarixi heqqide qisqiche omumlashturup bayan bérish bilen birge oqurmenlerni bu jehette tarixiy melumatlargha ige qilidu.

Aptor mesililerge köp tereptin diqqet qilghan bolup, u Uyghur hüner –senitining yekke- yigane halda peyda bolushi yaki tereqqi qilishining mumkin emeslikini, xuddi bashqa her qandaq xelqlerge oxshashla özi bilen alaqide bolghan milletler bilen almashturush we özara tesir körsitish musapisini bashtin kechürgenlikini körsitidu. Uning xulasisi shuki, Uyghurlar ottura asiya xelqi , uning üstide sherqiy türkistandin ibaret gherb bilen sherqning medeniyet almashturush nuqtisigha jayliship, medeniyetler arisida wasitichilik qilish rolini ötügen millet bolush süpiti bilen ular etraptiki milletlerning hüner-sen'et qol ülgilirining tesirini qobul qilghan shuningdek ular yene öz ijadiyetlirini etrapqa tarqatqan.

Doktor risalet kerimowa kitabning axirida xulase chiqirip, Uyghur we ottura asiya türkiy xelqlirining güzel-sen'et qol- hünerwenchiliklirini sélishturup tetqiq qilish bilen Uyghurlarning ottura asiya türkiy xelqliri bilen yalghuz til we étnik menbe we tarixiy jehettinla ortaqliqqa ige bolupla qalmastin belki , güzel-sen'et qol hünerwenchilik en'enisi jehettinmu ortaqliqqa ige ikenlikini otturigha qoyidu. Uning xulasiliri boyiche alghanda, Uyghurlar xitay milliti bilen héchqandaq medeniyet ortaqchilichiqigha ige bolmastin belki uning eksiche, ottura asiya xelqliri bilen ortaqliqqa ige, Uyghur medeniyiti xitay mutexxesisliri dewatqandek jungxu'a medeniyitining bir qisimi bolmastin belki türkiy –ottura asiya medeniyitining bir qisimidur. (Ümidwar)