Ма шиңруй мәхсус мақалә елан қилип, хитайниң уйғур районидики сиясий истратегийәсини шәрһийлигән

Уйғур аптоном районлуқ парткомниң секритари ма шиңруй 21-април күни хитай компартийәсиниң орган гезити болған “хәлқ гезити” дә мәхсус мақалә елан қилип, хитайниң уйғур районидики нөвәттики сиясий истратегийәси вә униң конкирет һалқилирини шәрһийлигән.

У “универсал дөләт хәвпсизлики нуқтиийнәзәрини чоңқур изчиллаштуруп, шинҗаңниң иҗтимаий муқимлиқи вә әбәдий әминликини мустәһкәм капаләткә игә қилиш қилайли” намлиқ бу баш мақалисида: “шинҗаң уйғур аптоном райониниң иҗтимаий муқимлиқи вә узун муддәтлик әминлики, ислаһат, тәрәққият, вәтәнниң бирлики, милләтләр иттипақлиқи, дөләт хәвпсизлики вә җуңхуа миллитиниң бүйүк гүллинишидин ибарәт зор истратегийәлик қурулушлар билән зич мунасивәтлик,” дәп көрсәткән. У мақалисидә уйғур районида һазирғичә иҗра қилиниватқан аталмиш “терролуқ, ашқунлуқ вә бөлгүнчилик” кә қарши йоқири бесимлиқ сиясәтләрни бошашмай давамлаштурушниң зөрүрлүкини тәкитлигән.

Ма шиңруй мақалисидә истратегийилик тәпәккур арқилиқ дөләт хәвпсизликини пиланлаш вә орунлаштуруш; сиясий-қанун тәпәккурини қоллиниш арқилиқ сиясий бихәтәрликни қоғдаш; системилиқ тәпәккур усули арқилиқ сиртқий күчләрниң сиңип киришиниң алдини елиш; диалектикилиқ тәпәккурни қоллинип, тәрәққият билән бихәтәрликни маслаштуруш; әң төвән чәк (қизил сизиқ) тәпәккуруни қоллинип, хәтәрниң алдини елиш вә хирисни йоқитиш қатарлиқ 5 нуқта бойичә хитайниң уйғур районидики сиясий истратегийәсини шәрһийлигән.

У мақалисидә мундақ дәп язған: “шинҗаң дөлитимниң ғәрбий шималидики муһим бихәтәрлик тосиқи, шинҗаңниң алаһидә истратегийәлик орни вә алаһидә мәсилилири мәвҗут. Шуңа шинҗаңда хизмәтләрни яхши қилиш интайин муһим. Биз шинҗаң хизмитини истратегийәлик нуқтидин көздин кәчүрүш вә пиланлашта чиң турушимиз, җуңхуа миллитиниң бүйүк гүллинишидин ибарәт бу омумий нишанниң омумий истратегийәлик вәзийитини инчикә көзитишимиз, дунядики йеқинқи бир әсирдә көрүлүп бақмиған зор өзгиришләргә әһмийәт беришимиз керәк. Шинҗаңда дөләт бихәтәрликини қоғдашниң һәрқайси тәрәплири вә пүткүл җәрянлирини әстайидил орунлаштуруп, дөләт хәвпсизлики мәсулийәт системисини қаттиқ йолға қоюшимиз керәк.”

Ма шиңруй мақалисидә йәнә һазирғичә уйғур районида елип берилған кәң көләмлик тутқун, “қайта тәрбийәләш” намидики лагерларға солаш һәрикитини қәтий давамлаштурушни вә уни қануний асасқа игә қилишни тәкитләп, мундақ дәп язған: “шинҗаңда қанун билән идарә қилишни шинҗаң хизмитиниң барлиқ саһәлиридә йолға қоюп, миллий бөлгүнчи, диний ашқун вә зораван терорлуқ күчлирини қанун бойичә қаттиқ бастуруп, шинҗаңниң муқимлиқи вә җәмийәтниң бихәтәрликини қәтий қоғдишимиз керәк. Бөлгүнчиликкә қарши туруш күришини чоңқур қанат яйдуруп, шинҗаңниң бөлгүнчиликкә қарши туруш күришиниң узун муддәтлик, мурәккәп вә җапалиқ маһийитини чоңқур чүшинип, пүткүл җәмийәттә бөлгүнчиликкә қарши туруш тәрбийәсини давамлиқ чоңқурлаштуруп, сиртқий күчләрниң сиңип киришниң алдини елишимиз вә униңға зәрбә беришимиз керәк. Дөләт ичи вә сиртидики дүшмән күчләрниң милләт, дин мәсилилирини дәстәк қилип, бөлгүнчилик, сиңип кириш вә бузғунчилиқ һәрикәтлири елип беришиға қәтий қарши турушимиз керәк. Чәт әлләрдики хитайға қарши күчләрниң ‛шинҗаң арқилиқ хитайни контрол қилиш‚ пиланиға қәтий қарши туруп, дөләтниң игилик һоқуқини қоғдишимиз керәк.”

Ма шиңруй мақалисидә йәнә “җуңхуа миллити ортақ гәвдиси”, “дөләт тили” “милләтләрниң юғурулуши” вә “анарниң данисидәк зич уюшиши” дегәндәк бир қатар сиясий терминларни ишлитип, райондики ассимлатсийә сияситини давамлиқ күчәйтишни, ислам динини хитайчилаштуруштин ибарәт компартийәниң дин сияситини йәниму чиңитишни тәләп қилған.

Чәт әлләрдики көзәткүчиләр, ма шиңруйниң “хәлқ гезити” дә елан қилған бу мақалисиға җиддий қаримақта. Улар, ма шиңруйниң бу мақалиси хитай һөкүмитиниң уйғур елидики сиясий истратйегийәсиниң ич йүзини ениқ көрситип бәргән, дәп қарашмақта. Улар йәнә ма шиңруйниң бу мақалиси уйғур райониниң вәзийитидә бундин кейин қилчиму яхшилиниш болмайдиғанлиқи, әксичә райондики кәң көләмлик тутқун, қайта тәрбийә вә ассимлатсийә қатарлиқ юқири бесимлиқ ирқий қирғинчилиқ сиясәтлириниң техиму кәң көләмдә йүргүзүлидиғанлиқидин дерәк бериду, дәп һесаблимақта.