Muhajirettiki Uyghurlar uruq-tughqanliri heqqidiki “Ibret filim” lerge inkas qayturdi

Uyghurlar duch kéliwatqan irqiy qirghinchiliq chet'ellerde küchlük tenqidliniwatqanda xitay hökümiti lagérlargha qamalghan bir qisim Uyghurlarning rastinila “Jinayetchi” we “Térrorchi” ikenlikini “Ispatlash” üchün bu kishilerning qandaq “Térrorluq” heriketlirige baghlinishliq ikenlikini, xitayning bolsa rastinila bir “Qanun döliti” ikenlikini “Ibret filimliri” arqiliq otturigha élip chiqqanidi.

2021-Yili aprél éyida ashkara tarqitilghan “Kölenggidiki jeng” témisidiki “Ibret filimliri” ning biride alahide orun bérilgen yuqiri derijilik Uyghur shexslerning biri shirzat bawudun we uning “Térrorluq” qilmishini iqtisadiy yardem bilen temin etken aka-uka Uyghur sodiger ablimit ababekri we abdul'exet ababekri idi. Filimda ular “Sherqiy türkistan islam herikiti” ning ezaliri, déyilidu hemde térrorluq heriketlirige bir milyon dollardin artuq iqtisadiy yardem qilghanliqi éytilidu. Yéqinda ene shularning muhajirettiki perzentliridin dilsar we abdusalam “Irélandiye waqti” gézitining ziyaritini qobul qilip, ata-anisining heqiqiy ehwalini anglatti. Ularning bildürüshiche, ularning dadisi we taghisi héchqachan héchqandaq térrorluq teshkilatigha qatniship baqmighaniken.

Mezkur “Ibret filimliri” de körsitilgen yene bir Uyghur ziyaliysi wahitjan osman bolup, uning türkiyediki perzenti ayqanat wahitjanmu dadisining Uyghurche derslik kitablirigha “Térrorluq” mezmunidiki tékistlerni kirgüzgenlikini “Pütünley töhmet” dégen. Filimda ölüm jazasigha höküm qilin'ghan yene bir kishi ma'‍arip nazaritining sabiq naziri abdurazaq sayim bolup, uning muhajirettiki qizimu dadisi heqqidiki bayanlarning pütünley oydurup chiqilghan töhmet ikenlikini tekitligen. U bu heqte muxbirlargha söz qilip “Bu kitablarning hemmisi hökümetning ruxsitini alghandin kéyin neshr qilin'ghan. Emdi ular bir örülüpla bularni térrorluqqa qutratquluq qilghan, dep eyiblewatidu. Bu zadila eqilge sighmaydighan bir ish” dégen.

Xewerde körsitilishiche, bu ibret filimidiki Uyghur ziyaliyliri we kadirlirining muhajirettiki perzentliri 2017-yilila ularning lagérlargha we türmilerge élip kétilgenlikini bilgen bolsimu ulargha awarichilik bolmasliqi üchün waqtinche süküt qilghaniken. Emma aridin töt yil ötkende xitay hökümitining irqiy qirghinchiliqni yuqiri pellige chiqirishi axiri ulardiki sükütni buzghan. Ayqanat bu heqte söz qilip “Men dadam hörlükke chiqquche bu yoldin qaytmaymen. Chünki bir perzent bolush süpitim bilen dadamning bölgünchi yaki térrorchi emeslikini ispatlash mejburiyitim bar” dégen.