Xitay da'iriliri qedimki xoten qeghezchilik sen'itige warisliq qilghanliqi heqqide teshwiqat yürgüzüshke bashlighan

Uyghur medeniyitini Uyghurlarning ré'al hayatidin yiraqlashturup, uni muzéylarda körgezme qilip körsitishke bashlighan, shundaqla Uyghur élini omumyüzlük xitaylashturushqa kirishken béyjing hökümiti, yéqindin buyan Uyghurlarning qedimki xoten qeghezchilik en'enisige warisliq qiliwatqanliqi heqqide lap urghan.

“Xitay xewerler tori” ning bildürüshiche, da'iriler xotenning qaraqash nahiyesi purchaqchi bazirida mexsus xoten qeghezchilik körgezmisi qurup, sayahetchilerge échiwetken. Xewerlerdin melum bolushiche, nöwette da'iriler purchaqchi baziridiki 12 ewlattin béri qedimki xoten qeghezchiliki bilen shughullinip, 2000 yilliq bu keshpiyatni dewrimizgiche dawamlashturup kelgen bir a'ilini, xitayning Uyghur medeniyet miraslirini muzéylashturush pilanining bir parchisigha aylandurghan.

Bu a'ilidin buzeynep isma'ilning xitay taratqulirigha éytishiche, qeghezchilik kespini ewlatmu-ewlat öz aldigha yekke halette dawamlashturup kéliwatqan mezkur a'ilining ata miras bu kespige da'iriler yéqinqi yillarda mudaxile qilip, buni xitayning 2017-yildin bashlan'ghan Uyghur medeniyet miraslirini muzélashturushning bir parchisigha aylandurghan. Büzeynep ismayil, “Xitay xewerler tori” gha qilghan sözide, “Kespiy téxnika xadimlirining yéteklishide… her küni 50 nechche parche qeghez yasawatqanliqi, nurghun sayahetchi we xettatlarning bu qeghezlerni sétiwalidighanliqi” ni bildürgen.

Uyghur weziyitidin xewerdar analizchilarning éytishiche, xitay hökümiti bir tereptin xoten qeghizige oxshash qimmetlik Uyghur medeniyet miraslirini muzéylashturup, uni janliq halettin ‍ölük nersige aylandursa, yene bir tereptin “Shinjangni medniyet bilen ozuqlandurush” namida Uyghur medeniyitini Uyghurlarning janliq ijtima'iy hayatidin ‍üzül-késil tazilimaqta iken.

Xoten qeghizini yasash téxnikisi chet ellerde tunji qétim 2002-yili amérika paytexti washin'gtonda ötküzülgen xelqara yipek yoli féstiwalida körsitilgen. Eyni waqitta, qaraqash nahiyesi purchaqchi baziri buda kentide olturushluq bu a'ilining 10-ewlat xoten qeghizi yasash ustisi, 80 yashlardiki toxti baqi mezkur féstiwalgha qatniship, qedimki xoten qeghezchilik hünirini neq meydanda körsetken.