Saqal qoyghan Uyghurning sotlan'ghanliqi heqqide xewer yazghan xitay muxbir sözidin yéniwaldi

27-Mart küni qeshqer hökümet xewiride “Qeshqerde sot échilip, saqal qoyghanliqi üchün 38 yashliq yashliq memtimin isimlik Uyghurgha 6 yilliq qamaq jazasi, uning ayaligha 2 yilliq qamaq jazasi bérilgen” liki heqqide xewer yazghan muxbir ili chünshya, 31-mart küni bayanat élan qilip, xewirining xata bolup qalghanliqini bildürdi.

Xitay muxbiri ili chünshya bayanatida, “Men qeshqer alahide rayon géziti muxbiri ili jünshya, 3-ayning 27-küni élan qilin'ghan ‛qeshqer shehiri bir türküm kiyinishi layaqetsiz, qanunsiz unsurlarni bir terep qildi‚ témiliq xewerni, estayidil chongqur tekshürüp, éniqlash élip barmayla yézip, emeliyetke uyghun bolmighan xewerning tarqilishigha sewebchi boldum, xewerning heqiqiy bolush pirinsipigha muxalip ish qildim. Shuning üchün keng oqurmenlerdin kechürüm soraymen” dep yazghan.

27-Marttin bashlap xitayning hökümet taratquliridin “Junggo yashlar géziti” qatarliqlarda bu xewer köchürüp tarqitilghandin kéyin, chet'ellerdiki nopuzluq taratqularda “Islamiyet yosunida saqal qoyup hijaplan'ghini üchünla Uyghurlarning sotliniwatqanliqi” heqqide xewer analizliri keng tarqalghan. Chet'ellerdiki Uyghur teshkilatliri we kishilik hoquq teshkilatliri xitay hökümitini tenqidlep bergen bayanatlirida “Xitay da'irilirining Uyghurlarning normal diniy étiqadi we diniy kiyinish erkinlikini cheklepla qalmastin, sot arqiliq qamaqqa höküm qilishtek éghir jazalash siyasitini yürgüzüshi, eqelliy insaniy kishilik hoquqni we diniy étiqad erkinlikini esebiylik bilen ayaq asti qilghanliq” dep eyibligen.

Xitay da'iriliri ötken yilning béshidin bashlap, Uyghurlarning saqal qoyush we hijaplinishini ashkara chekligen. Bultur yil axirida Uyghur aptonom rayon da'iriliri yene alahide uqturush chiqirip, 2015-yil 1-yanwardin bashlap “Ammiwi sorunlarda ayallarning islamiy yosunda hijaplinishi, 50 yashtin töwen erlerning uzun saqal qoyushi cheklinidighanliqi, xilapliq qilghuchilarning qanun boyiche jazalinidighanliqi”ni élan qilghandin kéyin, da'irilerning bu qarari xelq'arada küchlük inkas qozghap tenqidleshke uchrighan idi.