Xitay da'iriliri tarim deryasining töwen éqini rayonini kökertishni kücheytmekte

Xitay da'iriliri yéqinqi yillardin buyan tarim deryasi wadisini “Uniwérsal tüzesh pilani” ni ishqa ashurushqa kirishken bolup, buningda asasliqi tarim deryasining töwen éqini rayonining muhitini yaxshilash we bu jaylargha su yetküzüsh qatarliqlar meqset qilinidiken. Yéqinda ene shu pilan boyiche tarim deryasigha bashqa derya éqinliridin toplan'ghan sularni qoyup bérish arqiliq deryaning süyini köpeytish we éqinini tézlitish usuli qollinilghan. “Shinjang géziti” ning bu heqtiki maqaliside 2000 kilométir uzunluqtiki eng chong ichki quruqluq deryasi-tarim deryasining 1950-yillardin buyan yuqiri, ottura éqinlirida suning ziyade köp ishlitilishi netijiside, deryaning töwen éqini rayonigha su baralmaydighan ehwal körülüp, deryaning töwen éqinining 300 kilométir qismi qurup ketkenliki we köpligen tarmaq éqinlarningmu oxshashla qurup ketkenliki étirap qilin'ghan.

Uchurlardin melum bolushiche, tarim deryasining yuqiri éqini rayoni, yeni aral qatarliq rayonlarni merkez qilip, 1950-yillardin étibaren ishlepchiqirish qurulush armiyisining 1-diwiziyesining 16 polki, korlani asas qilip, 2-diwiziyening 14 polki deryaning ottura we töwen éqinliri rayonini kontrol qilghan idi. 

Xewerlerdin melum bolushiche, xitay merkizi hökümiti Uyghur diyaridiki su qurulushi we kökertish ishlirigha ehmiyet bérishke bashlighan bolup, buning üchün zor kölemde meblegh ajratqan, hetta xitay mutexessisliri tibet égizlikidiki yarluzangbu deryasining süyini teklimakan'gha bashlap, kelgüside bu rayon'gha zor sanda ahale orunlashturush layihilirini otturigha qoyghan idi.