Blumbérg, xitayning Uyghur rayonida tarixiy miraslarni yoq qiliwatqanliqini xewer qildi

Amérikadiki “Blumbérg xewerliri” agéntliqi xitay hökümitining Uyghur rayonida tarixiy qurulushlarni keng kölemlik chéqip tashlawatqanliqini xewer qildi.

Xewerde, Uyghur rayonidiki bir qanche tarixiy meschitning sün'iy hemrahtin tartilghan burunqi we hazirqi haliti sélishturulup, “Burun we kéyin tartilghan bu süretler xitayning tarixiy qurulushlarni weyran qilip, özining musulman az sanliq millet xelqini qandaq nazaret qiliwatqanliqi we qorqutuwatqanliqini körsitip béridighanliqi” tekitlen'gen.

Xewerde, xitayning yéqinqi 2 yildin béri meschitlerni pütünley chéqishqa, bezilirining qubbe yaki derwazilirini chéqishqa bashlighanliqi eskertilip, meschit chéqishning “Pütkül rayonda élip bériliwatqan musulman medeniyitini ajizlashturup, dinni xitaylashturush herikitining bir parchisi” ikenliki ilgiri sürülgen. Xewerde, buning tipik misali süpitide qaghiliq meschitining pütünley chéqiwétilgenliki, fransiyediki büwi meryem chérkawi bilen bir dewrde sélin'ghan kériye héytgah jamesining derwazisining chéqilghanliqi körsitilgen. Xewerde qeyt qilinishiche, qaghiliq meschiti 2019‏-yili 4‏-ayda tartilghan bir sürette pütünley ghayib bolghan. Oxshashla kériyediki héytgah jamesining derwazisimu 2018‏-yili 5‏-ayda tartilghan sürette ghayib bolghan. Xewerde, da'irilerning néme üchün bu jamening derwazisini chéqip tashlap, ibadet zalini saqlap qalghanliqi melum emesliki bildürülgen.

Xewerde, amérikadiki jorjitown uniwérsitétining Uyghurshunas proféssori jéymis milwardning sözi neqil keltürülgen bolup, jéymis milward, derwazining chéqilishi uning qubbisi bilen munasiwetlik ikenlikini ilgiri sürgen. Uning “Blumbérg xewerliri” ge bildürüshiche, xitay hökümiti meschit chéqishni pütkül rayon miqyasida dawamlashturuwatqan bolup, bir sheherde bir-ikki meschitni saqlap qélip qalghanlirini chéqip tashlimaqta iken. Xewerde yene amérikidiki jorji meyson uniwérsitétining proféssori, islami qurulush mutexessisi lawréns butlérning sözi neqil keltürülgen. U qeshqer kona shehirini Uyghur tarixining “Zaman tonili” dep teriplep, “Ularning qeshqerde qilghanlirigha qarap yürikim lexte boldi” dégen.