Tayland parlamént ezasi hökümetni Uyghurlarni xitaygha qayturghanliqi üchün parlaméntta qattiq eyibligen

Tayland adil partiyesining ezasi kannawi subsu'ing 24-mart tayland parlaméntida élip bérilghan munaziride, tayland hökümitining 40 Uyghurni xitaygha mejburiy qayturup bergenlikini we alliburun élip bolghan qararni metbu'at we jama'etlerdin yoshurghanliqini qattiq eyibligen.

Tayland dunya xewer torining 25-mart élan qilghan bu heqtiki xewiride éytilishiche, kannawi taylandning bu qayturush qararining "döletni chong tengqisliqta qoyghanliqi, bashqa döletlerning mushu ishtin paydilinip taylandqa soda we tamozhna béjini öz ichige alghan herxil bésimlarni ishlitidighanliqi” ni otturigha qoyghan.

U bash ministir pétongtarin hökümitining bu ishni bir terep qilish jeryanining bir kino qilip ishlinishke erziydighanliqini, bash ministir, edliye, mudapi'e we tashqi ishlar ministirlirining bash rol élishi, hemde kinogha “73 Künlük yalghanchiliq” dep isim qoyush kéreklikini dégen.

Kannawi yene mu'awin tashqi ishlar ministiri pumtam wéchayachayning, Uyghurlarni qayturush qarari élinip bolghanliqini bilip turupmu, yene axbarat we teshkilatlargha tayland hökümitining terep tutmaydighanliqidek yalghan sözlerni qilghanliqini eyiblep, “Siz nurghun qétim terep tutup kelgenlikingizni bilemsiz? emma bu qétim siz xata terepni tallidingiz” dégen.

Xewerde yézilishiche, bu yighin jeryanida edliye ministiri tawi sodsongmu sözlep, bu Uyghurlarning taylandqa qanunsiz yollar bilen kirgenlikini we xitaygha qaytishni özliri telep qilghanliqini, ularning qolida héchqandaq panahliq telep qilghan pakiti bolmighanliqi üchün, döletning menpe'etini közde tutup ularni qayturghanliqini éytqan.

Axirida mu'awin bash ministér pumtam wéchayachay söz qilip, kannawini dölet bashqurushta tejribisi bolmighanliqi üchün döletning bixeterliki we menpe'eti üchün chiqirilghan qararlarni chüshenmeydighanliqini, özining muxbirlarni bashlap qayturulghan Uyghurlarni körüp kelgenlikini, ularning intayin yaxshi yashawatqanliqini dégen.

Taylandqa qéchip chiqqan Uyghurlar bu dölette 10 nechche yildin béri tutqunda turuwatqan bolup, tayland ulardin 109 nepirini 2014-yili xitaygha qayturup bergen we xelq'araning qattiq tenqidige uchrighan idi. Qalghan 48 neperdin 40 nepiri 27-féwral xitaygha qayturulghan we tayland hökümiti bu qayturushni intayin mexpiy tutqan. Ular gerche bu Uyghurlarni qobul qilidighan 3-bir dölet chiqmidi dep kelgen bolsimu, amérika, kanada we awstraliye qatarliq döletlerning nechche yillar burunla bu Uyghurlarni qobul qilish telipini sun'ghanliqi ashkarilan'ghan idi. Amérika taylandning bu qayturush qararini xelq'ara qanunlargha xilap dep eyiblep, bu ishqa munasiwetlik tayland emeldarliri we ularning a'ile tawabi'atlirigha wiza émbargosi qoyup, ularning amérikigha kirishini chekligen idi.