Тайланд һөкүмитиниң қамақтики уйғурларни бир йәргә топлиши әндишә пәйда қилған

“бенар хәвәрлири” ториниң 27-июл күнидики хәвиригә қариғанда, тайландниң бир дөләт бихәтәрлики әмәлдари нәччә он уйғурни тайландниң һәр қайси җайлиридин баңкоктики бир йиғивелиш орниға топлиғанлиқини билдүргән. Һөкүмәтсиз тәшкилатлар тайландниң бу уйғурларни хитайға қайтуруп беришидин әндишә қилмақтикән; хәвәрдә ейтилишичә, бу айниң бешида 3 уйғур түрмидин қечип кәткәникән.

Тайланд баш министириниң хәвпсизлик мәслиһәтчиси панитан (Panitan) мухбирға бәргән җавабида, бу уйғурларни йөткәштики сәвәбниң бихәтәрлик вә уларниң турмуш шараитини яхшилаш үчүн икәнликини ейтқан, хитайға қайтуруш-қайтурмаслиқ мәсилисини тилға алмиған. У мундақ дегән: “улар өлүмдин қечип келип бу йәрдә биз билән биллә яшаватиду. Биз бу мәсилини чоқум хәлқара қанун вә мәсулийәт бойичә бир тәрәп қилимиз. Биз уларниң инсанлиқ һоқуқиға чеқилмаймиз, аилисини бөлүвәтмәймиз, әмма мәсилә мурәккәп, биз буларни бир-бирләп һәл қилимиз”.

Тайланд бихәтәрлик орунлириниң қамақтики уйғурларни бир йәргә топлиғанлиқи мәлум болғандин кейин, тайландтики 7 һөкүмәтсиз тәшкилат вә тайланд ислам кеңиши бирләшмә баянат елан қилип, уйғур мусулманлирини хитайға өткүзүп бәрмәсликни тәләп қилған.

Тайландтики уйғурларға ярдәм берип келиватқан һөкүмәтсиз тәшкилат-хәлққә һоқуқ бериш фонди мәсули чалида (Chalida) мундақ дегән: “56 уйғур йәттә-сәккиз йил аввал хитайниң ғәрбий шималидин қечип келип тайландқа қанунсиз киргән. Улар һазир тайландта муқимсиз бир әһвалда туруватиду. Хитай уларни қайтуруп кетишниң койида, тайланд һөкүмити уларни қандақ бир тәрәп қилиш тоғрулуқ бирәр қарар чиқармиди. Һөкүмәт уларни йоқлишимизға вә уларниң саламәтлик әһвалини тәкшүрүшимизгә йол қойсикән дәймиз”.

Хәвәрдә қәйт қилинишичә, 2013-, 2014-йиллири тәхминән 475 уйғур тайландқа қечип киргән. 2015-Йил 109 уйғур хитайға қайтурулған. Һөкүмәтсиз тәшкилатлар тайланд һөкүмитиниң 2015-йилдики хаталиқини қайта садир қилмаслиқини, чүнки хитайниң һазир уйғурларға ирқий қирғинчилиқ йүргүзүватқанлиқини әскәртип кәлгән.