Уйғур аптоном райони тарим вадисидики тоғрақлиқларни тизгинләш һәрикити башлиди

Көп йиллардин буян тарим дәряси вадисида қалаймиқан боз йәр ечиш, қумлишишниң тәбиий мудапиә тосуқи һесаблинидиған тоғрақлиқларни қалаймиқан кесиш вә башқа түрлүк екологийилик муһитни бузуш характеридики қилмишлар түпәйлидин тоғрақлиқларниң кәң даиридә қуруп кетиш мәсилиси екологийә мутәххәсислириниңла әмәс, бәлки җәмийәт характерлиқ наразилиқ инкаслирини күчәйтиватқанлиқи мәлум иди.

Ахири уйғур аптоном районлуқ һөкүмәт мәхсус түрдә дәряси вадисидики тоғрақ екологийисини қоғдаш һәрикитини рәсмий башлап, күнсери қуруп кетиватқан тоғрақлиқни қутқузидиғанлиқини җакарлашқа мәҗбур болған.

Сина торидики бу һәқтики хәвәрдин мәлум болушичә, нөвәттә тарим дәряси вадисидики 15 милйон мо тоғрақлиқларниң заваллиқ тәһдитигә дуч кәлгәнлики оттуриға чиққан. Уйғур аптоном районлуқ һөкүмәт 20 - июн күнидин етибарән мәхсус тарим вадиси тоғрақлиқлирини қоғдаш һәрикити башлиған.

Мәлум болушичә, тоғрақлиқ райониниң су ишлирини тизгинләш вә қанунсиз боз йәр ечишни ениқлаш, тоғрақлиқ районидики қалаймиқан кесиш, орманлиқни қалаймиқан игиливелиш, дәряси вадиси районида қалаймиқан қудуқ қезиш, дәрядин қалаймиқан су башлаш қатарлиқ қанунсиз қилмишлар омумйүзлүк тизгинлинидикән.

Тоғрақлиларниң қуруп кетиши мәсилиси һәққидә һәтта 2000 - йили, хәлқ торида елан қилинған бир парчә мақалидиму тарим дәрясиниң оттура вә төвән еқимида қалаймиқан боз йәр ечиш қатарлиқлар сәвәбидин бу җайлардики тоғрақлиқларниң 1950 - 1990 - йилирида үзлүксиз азийип, тоғрақлиқларниң 4 тин 3 қисминиң азлап кәткәнлики көрситилгән иди.

Лекин, һөкүмәт даирилири тоғрақлиқларниң қуруп кетишидә тарим дәряйи су мәнбәсини боғуш, кәң көләмдә боз йәр ечишниң муһим амил икәнликини етирап қилсиму әмма, тарим дәряси вадиси вә униң тармақ еқинлири районлириға орунлашқан “биңтүән”, йәни ишләпчиқириш қурулуш армийәсиниң кәң көләмдә су мәнбәсини қамал қилиши вә боз йәр ечиш қатарлиқ һәрикәтлириниң асаслиқ амиллар қатарида икәнликини тилға алмиған.