Yéngi zélandiyediki xitay elchixanisi “Uyghur élidiki zulum siyasitini perdazlashqa urundi” dep eyiblendi

Xitayning yéngi zélandiyede turushluq bash elchixanisining chaghanliq pa'aliyitini Uyghur élidiki siyasetlirini aqlaydighan pursetke aylandurmaqchi bolushi tenqidke uchrighan.

“Yéngi zélandiye xewerliri” din melum bolushiche, xitayning yéngi zélandiyede turushluq elchixanisi 21-yanwar küni willington shehiridiki “Té papa muziyi” da chaghan munasiwiti bilen tebriklesh pa'aliyiti uyushturghan. Pa'aliyet meydani xitay hökümitining Uyghur élide yolgha qoyghan lagér we bashqa tüzümlirini aqlaydighan herxil teshwiqat süretliri bilen toldurulghan bolup, zalgha kirgenler atalmish “Kespiy maharet boyiche terbiye” éliwatqan Uyghurlargha a'it chong hejimlik süretlerni körgen. Körgezmige qoyulghan resimlerge yene “Shinjang xelqi dini erkinliktin toluq behrimen bolmaqta, shinjangda normal dini pa'aliyetler kapaletke ige qilinip, xelqning din'gha ishinish erkinliki qanun boyiche qoghdalmaqta” dégen xetler yézilghan.

Halbuki, xitayning yéngi zélandiyediki elchixanisining herikiti “Xelq'ara kechürüm teshkilati” ning tenqidige uchrighan. “Kechürüm teshkilati” ning yéngi zélandiye mudiri margarét taylor gézitke qilghan sözide “Xitay elchixanisi shinjangda yolgha qoyuluwatqan éghir kishilik hoquq depsendichilikini perdazlashqa urundi” dep tenqid qilip “Xitay bu yerde namayan qilmaqchi bolghan menzire uning yéqinda ashkarilinip ketken mexpiy höjjetliri bilen pütünley zit” dep tekitligen.

Yéngi zélandiyediki kantérburiy uniwérsitéti proféssori we xitay ishliri mutexessisi anni-mariy bradiy mezkur gézitke qilghan sözide yéngi zélandiyediki xitay elchixanisining bu herikitige heyran qalmighanliqi tekitlep: “Xitay hökümiti bundaq teshwiqatni dunya miqyasida qanat yayduruwatidu” dégen.

Xewerde éytilishiche, xitay elchixanisi uyushturghan chaghanliq pa'aliyetke peqet bir neper parlamént ezasi qatnashqan bolup, umu pa'aliyette héchqandaq nutuq sözlimigen. Pa'aliyetke qatnashqan bir qisim hökümet wekillirimu tebrik sözi qilmighan. Xitay elchixanisining chaghanliq pa'aliyitige bu yil yéngi zélandiye siyaset we hökümet sahesidikilerdin köp kishi qatnashmasliqi diqqet qozghaydighan ehwal bolup hésablinidiken. Xitay ishliri mutexessisi anni-mariy bradiy “Xitay hökümiti shinjang heqqidiki teshwiqatlirini pütün dunya miqyasida kücheytishke urunuwatidu. Biraq yéngi zélandiye parlamént ezaliri xitayning teshwiqatlirini anglashqa qiziqmighandek turidu” dégen.