Әнглийәдики хитай җасуси зор ғулғула қозғиди

Биританийә радийо ширкити (BBC) ниң 17-декабирдики хәвиридә ейтилишичә, бу йил 50 яшқа киргән яң теңбо исимлик хитай пуқраси “җасуслуқ қилмиши” түпәйлидин әнглийә тәвәсигә кириштин чәкләнгән.

Хәвәрдә ейтилишичә, 2002-йили әнглийәгә оқушқа кәлгән бу хитай әнглийәдә арқимуарқидин бәш ширкәтни тизимға алдурған һәмдә әнглийә җәмийитидики даңлиқ әрбаблар билән мунасивәт тори қуруп чиққан. Буларниң ичидә биританийә хан җәмәти әзалиридин шаһзадә андрев, баш вәзир дейвид камерон (David Cameron), териса мей (Theresa May) қатарлиқларниң яң теңбо билән чүшкән хатирә сүрәтлири кишиләрни һәйран қалдурған. Әмма әнглийә истихбарат органлиридин “бәшинчи башқарма” 2021-йилиға кәлгәндә яң теңбониң биваситә һалда хитай мәркизий бирликсәп бөлүми билән қоюқ хизмәт алақиси барлиқини байқиған. Мәркизий бирликсәп бөлүми болса хитай һөкүмитиниң чәт әлләргә өз тәсирини кеңәйтиш вә чегра һалқиған зулумларни иҗра қилиштики баш оргини болуп, хитай җасуслириниң “қоманданлиқ шитаби” дәп қарилип кәлмәктә.

“қуяш” гезитиниң бу һәқтики хәвиридә ейтилишичә, яң теңбо әнглийә бихәтәрлик органлири билән болған дәсләпки сөһбәтләрдә өзиниң хитай тәвәсидики һечқандақ сиясий орган билән алақисиниң йоқлуқини, өзиниң компартийә әзасиму әмәсликини, хитай мәркизий бирликсәп бөлүми билән һечқандақ алақиси йоқлуқини, өзиниң пәқәт “хитай-әнглийә сода мунасивитиниң күчийиши вә икки тәрәп оттурисидики достлуқ риштиниң мустәһкәмлиниши” гә зеһин қойғанлиқини дәп турувалған. Әмма ички ишлар вазарити яң теңбониң “әнглийәдики даңлиқ шәхсләр билән хитайдики юқири дәриҗилик әмәлдарлар оттурисида мунасивәт тори бәрпа қилиш, шу арқилиқ әнглийәдә хитай компартийәсиниң сиясий мәнпәәтигә пайдилиқ ишларни вуҗудқа чиқириш” қа урунғанлиқиниң дәлил-испатлирини оттуриға қойған.

Бу һәқтики гуваһлиқ йиғинида яң теңбо өзигә артилған әйибләшләрни қәтий инкар қилған болсиму “хитай дөләт һакимийити билән болған чәклик алақә җәрянида мәркизий бирликсәп бөлүми билән ундақ яки мундақ шәкилдики алақидә болуштин сақланғили болмайду” дегән.