Mariland uniwérsitétining proféssori xitayning nazaret méxanizimigha yardem bergen

Yéqinqi yillardin buyan xelq'ara jem'iyet keskin tenqidlep kéliwatqan hadisilerning biri xitay hökümtining sistémilashqan nazaret méxanizimi bolup kelgen idi. Yéqinda mariland uniwérsitéti (UMD) ning kompyutér ilmi proféssori dinésh manocha (Dinesh Manocha)ning buninggha biwaste ishtirak qilghanliqi melum bolghan.

“Xewerler ambiri” ning 23-awghusttiki xewiride éytilishiche, proféssor dinésh manocha yéqinda alibaba guruhi temin etken 125 ming amérika dolliriliq tetqiqat témisini qobul qilghan. U bu tetqiqatta sheher rayonini nazaret qilishqa ishlitilidighan yumtal ishlep chiqqan bolup, bu yumtal yolda kétiwatqan piyade kishining kimliki we xaraktérini türge ayrip chiqalaydiken. Tetqiqat doklatida éniq qilip: “Bu yumtal her bir piyade kishining herkitini aldin perez qilish we ularni nazaret qilishqa ishlitilidu” déyilgen.

Yéqinqi mezgillerde türlük uchur yolliridin melum bolghan xewerler alibaba guruhining Uyghur diyaridiki nazaret sistémisida muhim rol oynap kelgenlikini pash qilghanliqtin bir qisim mutexessisler bu halni “Uyghur qirghinchiliqigha biwaste shérik bolghanliq” dep eyibligen idi. Proféssor manochaning xitaydiki téxnika shirkiti üchün bu xil yumtalni ishlep bergenliki heqqide “Yéngi amérika bixeterlik merkizi” ning aliy tetqiqatchisi rayan fédawsuk (Ryan Fedasiuk) muxbirlargha söz qilip: “Amérika tewesidiki bir alimning xitaydiki nazaret méxanizimigha xizmet qilishi zadila eqilge sighmaydighan bir ish” dégen.

Melum bolushiche, hindistanliq proféssor manochaning shunche yuquri ma'ash we amérika hökümiti bilen shunche yuquri sommiliq teqlidiy eqil yumtalliri toxtami bar turuqluq néme üchün xitay bilen bu qeder ilmiy hemkarliqta bolushi nöwette qizghin bes-munazirige seweb bolmaqta iken.