ياش ئەدەبىي تەرجىمان ئابدۇقادىر جۈمەنىڭ تەقدىرى ئۇنىڭ چەتئەلدىكى قەلەمداشلىرىنى ئەندىشىگە سالماقتا

مۇخبىرىمىز شۆھرەت ھوشۇر
2020.06.23
abduqadir-jume.jpg بېيجىڭ تاراتقۇ (مەديا) ئۇنىۋېرسىتېتىنى پۈتتۈرگەن، ياش ئەدەبىيە تەرجىمان ئابدۇقادىر جۈمە ئەپەندى 2017‏-يىلى 7‏-ئايدا لاگېرغا ئېلىپ كېتىلگەن. (ۋاقتى ۋە ئورنى ئېنىق ئەمەس)
Photo: RFA

ئىلاۋە:

بۇ خەۋەردە تىلغا ئېلىنغان ئابدۇقادىر جۈمە ئەركىن ئاسىيا رادىيوسى ئۇيغۇر بۆلۈمىنىڭ مۇئاۋىن دىرېكتورى مەمەتجان جۈمەنىڭ بىر تۇغقان ئىنىسى بولىدۇ.

مەلۇم بولۇشىچە، 2005‏-يىلى خىتاينىڭ نۇقتىلىق ئالىي مەكتەپلىرىدىن بېيجىڭ تاراتقۇ (مەديا) ئۇنىۋېرسىتېتىنى پۈتتۈرگەن ئابدۇقادىر جۈمە ئۈرۈمچىدە «باياۋان» ئېلان شىركىتىنى تەسىس قىلىپ، ئىقتىسادىي جەھەتتىن تېز ئىلگىرى بېسىۋاتقان ۋە بىر قىسىم داڭلىق ئەدەبىي ئەسەرلەرنى تەرجىمە قىلىپ، ئەدەبىيات ساھەسىدىمۇ ياخشى نەتىجە بېرىۋاتقان بىر مەزگىلىدە، يەنى 2017‏-يىلى 7‏-ئايدا لاگېرغا ئېلىپ كېتىلگەن. ياش ئەدەبىيە تەرجىمان ئابدۇقادىر جۈمەنىڭ ئارىدىن ئۈچ يىل ئۆتكەن بولسىمۇ تېخىچە قويۇپ بېرىلمەسلىكى ئۇنىڭ چەتئەلدىكى كەسىپداشلىرىنى ئەندىشىگە سالماقتا.

1979 ‏-يىلى توققۇزاق ئوپالدا تۇغۇلغان ئابدۇقادىر جۈمە 2005 ‏-يىلى بېيجىڭدا ئالىي مەكتەپنى پۈتتۈرۈپ، ئۈرۈمچىدە خىزمەتكە چۈشكەندە ئەدەبىيات ۋە تىجارەت ساھەسىگە تەڭ ئاتلىنىپ، ھەر ئىككى ساھەدە كۆزگە كۆرۈنەرلىك نەتىجىلەرنى ياراتقان. ئۇ قۇرغان «باياۋان» نامىدىكى ئېلان شىركىتى قىسقا ۋاقىت ئىچىدە بازار تاپقان بولسا، ئۇ تەرجىمە قىلغان داڭلىق خىتاي يازغۇچىسى مو يېننىڭ «قىزىل قوناقلىقتا» ناملىق ئەسىرى ئوقۇرمەنلەرنىڭ دىققىتىنى تارتقان. ئابدۇقادىرنىڭ نۆۋەتتە شىۋېتسىيەدە ياشاۋاتقان دوستى ئەنۋەر ئەپەندىنىڭ بايان قىلىشىچە، ئابدۇقادىر جۈمەنىڭ سىياسىي ھاياتى كەسپىي ھاياتىدەك راۋان ۋە ئوڭ بولمىغان. 2009 ‏-يىلى ئۈرۈمچىدە «5 ‏-ئىيۇل ۋەقەسى» يۈز بەرگەندە ئۇ ئەڭ دەسلەپتە، يەنى 6 ‏-ئىيۇل كۈنى تۇتۇلغانلار سېپىدە تۇرغان. 2017 ‏-يىلى لاگېرغا ئادەم تۇتۇش باشلانغاندا ئۇ يەنە ئەڭ باشتا بېشىغا قارا خالتا كىيدۈرۈلگەن زىيالىيلار قاتارىدىن ئورۇن ئالغان. بۇ ئىككى قېتىملىق تۇتۇلۇش ئارىلىقىدىكى ئاز كەم 10 يىللىق ھاياتىمۇ كۆپ قېتىملاپ يېرىم كېچىدە ئۆيىدىن ئېلىپ چىقىپ كېتىلىش؛ يول ئۈستىدە ماشىنىسىدىن چۈشۈرۈلۈپ سوراق قىلىنىش قاتارلىق ئۇيغۇرلۇق قىسمىتى بىلەن دىشۋارچىلىقتا ئۆتكەن.

ھايات ئۇنى شائىر قىلغانمۇ ياكى ياكى خېمىرتۇرۇچىدا سەنئەتنىڭ ئېلېمېنتى بارمۇ، ئۇ ئەنە شۇ ئېگىز-پەس كۈنلىرىدە «ئالمىخاننىڭ كۆز يېشى» قاتارلىق بىر قىسىم نادىر شېئىرلارنى ئىجات قىلغان. مەزكۇر شېئىر ئامېرىكالىق ئۇيغۇر ئەدەبىياتى تەتقىقاتچىسى جوشۇا فرېمەن تەرىپىدىن يېقىندا ئىنگلىزچىغا تەرجىمە قىلىنغان. جوشۇا فرېمەن ئەپەندى ئۆتكەن ھەپتە تىۋىتتېردا ئۇچۇر يوللاپ، دوستى ۋە ئاپتور ئابدۇقادىر جۈمەدىن 3 يىلدىن بۇيان ئۇچۇر ئالالمايۋاتقانلىقى ۋە ئۇنىڭ تەقدىرىدىن قاتتىق ئەندىشە قىلىۋاتقانلىقىنى بىلدۈردى.

نۆۋەتتە گېرمانىيەنىڭ گۆتتىڭگېن ئۇنىۋېرسىتېتىدا ئوقۇتقۇچىلىق قىلىۋاتقان دوكتورانت تاھىر مۇتەللىپ قاھىرىمۇ ئابدۇقادىر جۈمەنىڭ نۆۋەتتە نەزەبەنت ئاستىدا نابۇت قىلىنىۋاتقان تالانتىغا ئېچىنىۋاتقان دوستلىرىدىن بىرى.

ئامېرىكادا ياشاۋاتقان شائىر تاھىر ھامۇت ئابدۇقادىر جۈمە بىلەن ئۇچراشقان مەزگىللىرىنى ئەسلەپ، ئابدۇقادىر جۈمەنىڭ ئۈرۈمچىدىكى باخۇلياڭ ساقچىخانىسى تەرىپىدىن تۇتقۇن قىلىنغانلىقىنى ئىلگىرى سۈردى.

تېلېفونىمىزنى قوبۇل قىلغان باخۇلياڭ ساقچىخانىسى تۇتقۇن ئابدۇقادىر جۈمە ھەققىدە مەلۇمات بېرىشنى قوپاللىق بىلەن رەت قىلدى.

تاھىر ھامۇتنىڭ ئالاقىدار قاناللىرى ئارقىلىق خەۋەر تېپىشىچە، ئابدۇقادىر جۈمە بىر مەزگىل مىدوڭ رايوندىكى لاگېردا ياتقاندىن كېيىن، نۆۋەتتە ئۈرۈمچىدىكى مەلۇم بىر زاۋۇتتا نازارەت ئاستىدا ئىشقا سېلىنماقتا ئىكەن. ئەمما ئۈرۈمچىدىكى ئالاقىدار ساقچى خادىملىرى ئابدۇقادىر جۈمە ھەققىدە ئېغىز ئېچىشنى ئىزچىل رەت قىلدى.

ئابدۇقادىر جۈمە بىلەن ئۇزۇن مەزگىللىك دوستلاردىن ئىكەنلىكىنى بىلدۈرگەن دوكتورانت تاھىر مۇتەللىپ قاھىرى ئۇنىڭ مىجەزى ئوچۇق، كىشىلەر بىلەن چىقىشقاق ۋە ئىرادىسى كۈچلۈك بىر كىشى ئىكەنلىكى، شۇڭا ئۇنىڭ دۇچ كەلگەن پالاكەتلەرنى يېڭىپ كېتىدىغانلىقىغا ئىشەنسىمۇ، ئۇنىڭ ئىسراپ قىلىنىۋاتقان ۋاقتىغا قاتتىق ئېچىنىدىغانلىقىنى تەكىتلىدى. ئۇ يەنە ئۇيغۇر پائالىيەتچىلىرىنى ئابدۇقادىر جۈمەنىڭ دېلوسىنى خەلقئارا سەھنىلەرگە ئېلىپ چىقىشقا دەۋەت قىلدى.

 

ئالمىخاننىڭ كۆز يېشى

 

ئابدۇقادىر جۈمە تۇنيۇقۇق

 

توغراقنىڭ سارغايغان ياپرىقى ئۆزۈڭ،

قۇملۇققا تۆكۈلگەن ئاينىڭ كۆز يېشى.

ئۈزۈلمەس ھېكايە ھەسرىتىڭ چەكسىز،

ئەبەدىي تەبىرسىز قۇملۇقنىڭ چۈشى.

 

يىغلىساڭ يىغلىدى يۇلتۇز قوشۇلۇپ،

كۆزۈڭدىن ئاققىنى قانمۇ ئالمىخان؟

قايسى بىر گۈلزارنىڭ گۈلىسەن نىتەي،

سېنىڭدىن قالغىنى ھېجراندۇر ھېجران.

 

ئالمىخان كۆز يېشى -ئاينىڭ كۆز يېشى،

ئالمىخان سارغايغان توغراق ياپرىقى.

ئالمىخان كۆز يېشى دېڭىزدىن چوڭقۇر،

قۇملۇقتەك چەكسىزدۇر ئۇنىڭ ھەسرىتى.

 

پىكىر قوشۇڭ

رادىئونىڭ ئىشلىتىش شەرتلىرىگە ئاساسەن، پىكىرلىرىڭىز تەكشۈرگۈچىلەر تەرىپىدىن تەستىقلىنىشى ۋە مۇۋاپىق دەرىجىدە تەھرىرلىنىشى تۈپەيلى، تور بەتتە دەرھال پەيدا بولمايدۇ. سىز قالدۇرغان مەزمۇنغا ئەركىن ئاسىيا رادىئوسى جاۋابكار بولمايدۇ. باشقىلارنىڭ كۆز قارىشى ۋە ھەقىقەتكە ھۆرمەت قىلىشىڭىزنى سورايمىز.