Yash edebiy terjiman abduqadir jümening teqdiri uning chet'eldiki qelemdashlirini endishige salmaqta

Béyjing taratqu (medya) uniwérsitétini püttürgen, yash edebiye terjiman abduqadir jüme ependi 2017‏-yili 7‏-ayda lagérgha élip kétilgen. (Waqti we orni éniq emes)

Ilawe:

Bu xewerde tilgha élin'ghan abduqadir jüme erkin asiya radiyosi Uyghur bölümining mu'awin diréktori memetjan jümening bir tughqan inisi bolidu.

Melum bolushiche, 2005‏-yili xitayning nuqtiliq aliy mektepliridin béyjing taratqu (medya) uniwérsitétini püttürgen abduqadir jüme ürümchide “Bayawan” élan shirkitini tesis qilip, iqtisadiy jehettin téz ilgiri bésiwatqan we bir qisim dangliq edebiy eserlerni terjime qilip, edebiyat sahesidimu yaxshi netije bériwatqan bir mezgilide, yeni 2017‏-yili 7‏-ayda lagérgha élip kétilgen. Yash edebiye terjiman abduqadir jümening aridin üch yil ötken bolsimu téxiche qoyup bérilmesliki uning chet'eldiki kesipdashlirini endishige salmaqta.

1979 ‏-Yili toqquzaq opalda tughulghan abduqadir jüme 2005 ‏-yili béyjingda aliy mektepni püttürüp, ürümchide xizmetke chüshkende edebiyat we tijaret sahesige teng atlinip, her ikki sahede közge körünerlik netijilerni yaratqan. U qurghan “Bayawan” namidiki élan shirkiti qisqa waqit ichide bazar tapqan bolsa, u terjime qilghan dangliq xitay yazghuchisi mo yénning “Qizil qonaqliqta” namliq esiri oqurmenlerning diqqitini tartqan. Abduqadirning nöwette shiwétsiyede yashawatqan dosti enwer ependining bayan qilishiche, abduqadir jümening siyasiy hayati kespiy hayatidek rawan we ong bolmighan. 2009 ‏-Yili ürümchide “5 ‏-Iyul weqesi” yüz bergende u eng deslepte, yeni 6 ‏-iyul küni tutulghanlar sépide turghan. 2017 ‏-Yili lagérgha adem tutush bashlan'ghanda u yene eng bashta béshigha qara xalta kiydürülgen ziyaliylar qataridin orun alghan. Bu ikki qétimliq tutulush ariliqidiki az kem 10 yilliq hayatimu köp qétimlap yérim kéchide öyidin élip chiqip kétilish؛ yol üstide mashinisidin chüshürülüp soraq qilinish qatarliq Uyghurluq qismiti bilen dishwarchiliqta ötken.

Hayat uni sha'ir qilghanmu yaki yaki xémirturuchida sen'etning éléménti barmu, u ene shu égiz-pes künliride “Almixanning köz yéshi” qatarliq bir qisim nadir shé'irlarni ijat qilghan. Mezkur shé'ir amérikaliq Uyghur edebiyati tetqiqatchisi joshu'a frémen teripidin yéqinda in'glizchigha terjime qilin'ghan. Joshu'a frémen ependi ötken hepte tiwittérda uchur yollap, dosti we aptor abduqadir jümedin 3 yildin buyan uchur alalmaywatqanliqi we uning teqdiridin qattiq endishe qiliwatqanliqini bildürdi.

Nöwette gérmaniyening göttinggén uniwérsitétida oqutquchiliq qiliwatqan doktorant tahir mutellip qahirimu abduqadir jümening nöwette nezebent astida nabut qiliniwatqan talantigha échiniwatqan dostliridin biri.

Amérikada yashawatqan sha'ir tahir hamut abduqadir jüme bilen uchrashqan mezgillirini eslep, abduqadir jümening ürümchidiki baxulyang saqchixanisi teripidin tutqun qilin'ghanliqini ilgiri sürdi.

Téléfonimizni qobul qilghan baxulyang saqchixanisi tutqun abduqadir jüme heqqide melumat bérishni qopalliq bilen ret qildi.

Tahir hamutning alaqidar qanalliri arqiliq xewer tépishiche, abduqadir jüme bir mezgil midong rayondiki lagérda yatqandin kéyin, nöwette ürümchidiki melum bir zawutta nazaret astida ishqa sélinmaqta iken. Emma ürümchidiki alaqidar saqchi xadimliri abduqadir jüme heqqide éghiz échishni izchil ret qildi.

Abduqadir jüme bilen uzun mezgillik dostlardin ikenlikini bildürgen doktorant tahir mutellip qahiri uning mijezi ochuq, kishiler bilen chiqishqaq we iradisi küchlük bir kishi ikenliki, shunga uning duch kelgen palaketlerni yéngip kétidighanliqigha ishensimu, uning israp qiliniwatqan waqtigha qattiq échinidighanliqini tekitlidi. U yene Uyghur pa'aliyetchilirini abduqadir jümening délosini xelq'ara sehnilerge élip chiqishqa dewet qildi.

 

Almixanning köz yéshi

 

Abduqadir jüme tunyuquq

 

Toghraqning sarghayghan yapriqi özüng,

Qumluqqa tökülgen ayning köz yéshi.

Üzülmes hékaye hesriting cheksiz,

Ebediy tebirsiz qumluqning chüshi.

 

Yighlisang yighlidi yultuz qoshulup,

Közüngdin aqqini qanmu almixan?

Qaysi bir gülzarning gülisen nitey,

Séningdin qalghini héjrandur héjran.

 

Almixan köz yéshi -ayning köz yéshi,

Almixan sarghayghan toghraq yapriqi.

Almixan köz yéshi déngizdin chongqur,

Qumluqtek cheksizdur uning hesriti.