Jongshen oniwérsitétining közge körün'gen dokturanti abduqadirjan rozi tutqun qilin'ghan

Jongshen oniwérsitétining doktoranti abduqadirjan rozi medhiyege kömülgen taratqularning biri.

Xitay axbaratlirida yéqinqi yillarda medhiyege kömülgen we kespiy jehettiki netijiliri bilen Uyghur jem'iyitidimu tonulghan doktorant abduqadirjan rozi bu yil4-ayda jongshen oniwérsitétidin tutup kétilgen. 6 Aydin béri iz-dériki bolmaywatqan abduqadirjan rozi heqqide muxbirimizning éniqlashliri dawamida, uning tutqunda ikenliki jongshen oniwérsitéti xadimliri teripidin delillendi.

“Beydu” uchur ambirida tonushturulushiche, abduqadirjan rozi 2015-yili xitay boyiche in'giliz tili musabiqiside birinchilikke érishken. 2018-Yili jongshen oniwérsitéti boyiche “Yilliq meshhur shexs”, shu yili yene jongshen oniwérsitéti boyiche “Yéngi dewr küchliri” namidiki ülgilik shexs bolup bahalan'ghan. U yene kambirij oniwérsitéti soda in'giliz tili boyiche aliy guwahname sahibi we xitay memliketlik kokokola in'giliz tili musabiqisi shinjang shöbisining bahalighuchisi bolghan. Xitayning “Soxu” torida xewer qilinishiche, jongshen oniwérsitéti rehberliri 2019-yili 1-ayda abduqadirjanning qeshqerdiki a'ilisini ziyaret qilip, bu a'ilining abduqadirjandek bir iqtidar igisini yétishürgenlikige minnetdarliq bildürgen.

Weziyettin xewerdar kishilerning inkas qilishiche, Uyghur rayonidiki yashlarningmu ilmiy sahediki “Öginish ülgisi” bolup turuwatqan abduqadirjan rozi, bu yil4-aydin bashlap awwal tor dunyasidin, andin jem'iyettin iz-dériki ghayip bolghan. Weziyettin xewerdar kishi bir qatar éniqlashlarni élip bérish arqiliq, uni ürümchidin kelgen saqchilarning jongshen oniwérisitétidin tutup ketkenlikidin xewer tapqan.

Biz aldi bilen bu heqte jongshen oniwérsitéti qarashliq gu'angdung ölkilik ma'arip nazaritige téléfon qilduq. Alaqidar xadim bu heqte oniwérsitéttin melumat élishimizni özlirining bu heqte melumati yoqluqini éytti.

Xitay xewerliridin melum bolushiche, abduqadirjan rozigha bérilgen guwahnamilerdin biride, uning kespi we exlaqiy süpetlirige yuquri baha bérilip: “Hem exlaqliq hem iqtidarliq bolushning, shundaqla özige ishinish we ghayilik bolushning ölgisi” dep teswirlen'gen. Bu lewhede yene uning siyasiy ghayisi “Shinjangning tereqqiyati we muqimliqigha hesse qoshush” dep teriplinish bilen birlikte, u “Milletler ittipaqliqigha köwrük salghuchi” dep medhiyelen'gen.

Xitay axbaratida mana mushu derijide medhiyelen'gen abduqadirjan rozining néme üchün tutulghanliqi we nöwette nede tutup turuliwatqanliqi melum emes.

Téléfonimizni qobul qilghan jongshen oniwérsitéti iqtisad institotining bir xadimi “Abduqadirjan rozining tutqunda ikenliki toghrimu?” dégen so'alimizgha jawaben: “Shundaq, anglighanliringiz toghra” dep jawap berdi. Biz bu xadimdin abduqadirning néme üchün tutulghanliqini sorighinimida, u bu heqte tepsiliy melumatining yoqluqini éytti. Biz uningdin yene bu xewerni nedin uqqanliqini sorighinimizda, u yighindin uqqanliqini éytti. Bu xadimning diyishiche, alaqidar xadimlar bir yighinda, abduqadirjanning buningdin kéyin mektepke kelmeydighanliqini éytqan we uni izdimeslik we uning ehwali heqqide tepsiliy melumat sorimasliqni telep qilghan iken.

Norwégiyediki “Uyghuryar fondi” ning tutqundiki ziyalilar tizimlikide, abduqadirjan rozi 200-qatardin orun alghan we uning bu yil 4-aydin bashlap iz-dériki yoqluqi qeyt qilin'ghan. Weziyettin xewerdar kishining közitishichimu abduqadirjan rozi bu yil 4-aydin bashlap ündidardin ghayip bolghan.

Biz jongshen oniwérsitétining yuquriqi xadimidin abduqadirjan toghriliq yuquriqi uqturushning qachan bérilgenlikini sorighinimizda, u: “Bu yilliq yéngi oqush mewsumi bashlinish aldida, yeni 8-, 9-aylarda” dep jawap berdi.

Bu uchurlardin qarighanda, abduqadirjan rozi bu yil4-ayda tutqun qilin'ghan we uning mekteptiki oqutquchilirigha u tutulup 4 aydin kéyin, yéngi oqush mewsumida uqturulghan.

Weziyettin xewerdar kishi abduqadirjan rozining bir parche ilmiy maqalisida “Bölgünchilik idiyesi” bayqilip qalghanliqi üchün tutulghanliqi heqqide uchur alghan. Emma jongshen oniwérsitéti xadimliri abduqa'irjan rozining néme üchün tutulghanliqi heqqide melumat bérelmidi.

Xitay xewerliride u “Milletler ittipaqliqigha köwrük salghuchi” dep medhiyelen'gen bolsimu, bu jehette uning konkirét néme ish qilghanliqi tilgha élinmighan. Xitay xewerliridin biride, uning Uyghur rayonida sayahetchilik ishlirining iqtisadiy tereqqiyatqa qoshudighan töhpisi heqqide bir parche ilmiy maqale yazghanliqi we bu maqalining alaqidar organlarning yuquri bahasigha érishkenliki tilgha élin'ghan. Emma mezkur maqalining milletler munasiwitige alaqidarliqi yaki emesliki bayan qilinmighan.

Weziyettin xewerdar kishining inkasida eskertilishiche, xitay da'iriliri Uyghur rayonida ijra qiliwatqan irqiy qirghinchiliqni perdazlash üchünla, abduqadirjan rozigha oxshash az sandiki bir qisim ziyaliylarni pepiligen we medhiyeligen, hetta teshwiqat éhtiyaji bilen uningda yoq xisletler bilen ularni süpetligen. Emma waqti sa'iti kelgende, peylini 180 gradus özgertip, bularnimu bashqa Uyghurlargha oxshashla “Jinayetchi” qatarida bir terep qilghan.