Béyjingdiki tonulghan yash karxanichi abduxeber muhemmetning tutqunda ikenliki delillendi

Yéqinda ijtima'iy taratqularda ilgiri amérikada oqup qaytqan we béyjingda bir shirket qurup nam chiqarghan abduxeber muhemmedning ötken yili tutqun qilin'ghanliqi heqqide xewerler tarqaldi.

Bixeterlik endishisi bilen özini ashkarilashni xalimighan weziyettin xewerdar bireylenning radiyomizgha inkas qilishiche, Uyghurlar arisida tonulghan we béyjingda shirket qurghan abduxaber muhemmet “Diniy esebiylik” we “Milliy bölgünchilik” gumani bilen tutqun qilin'ghan. Uning déyishiche, aqsu wilayiti we kelpin nahiyesidin ewetilgen 4 neper saqchi, uni ötken yilning otturiliri béyjingdin tutup élip ketken. Biz aldi bilen qolimizdiki yip uchigha asasen, aqsu shehirining lengger yéziliq saqchixanisigha téléfon qilduq. Téléfonimizni qobul qilghan xadim, bu délo heqqide gep qilip bérelmeydighanliqini ensiz bir keypiyatta bayan qildi, emma abduxeberning tutqunda ikenlikini ret qilmidi.

Xitayning “Yer shari waqit géziti” qatarliq axbarat wasitilirining 2018‏-yilning aldi-keynidiki mezgillerde tonushturushiche, abduxeber muhemmet, 2010‏-yilliri amérikadiki nyu-york shtatliq uniwérsitétida soda-karxana bashqurush kespide oqughan. Kéyin u xitayda kespiy jehettin tereqqiy qilish mumkinchiliki barliqigha ishinip, oqush püttürgendin kéyin béyjinggha qaytip kelgen. U béyjingda “HOLD Xelq'araliq ma'arip meslihet shirkiti” ni turup, yashlargha chet elde oqush imkanliri toghriliq uchur we meslihet bérish mulazimiti bilen shughullan'ghan. Shu chaghlardiki xitay xewerliride déyilishiche, abduxeber qisqa waqit ichide igilik tiklep Uyghur élidiki yashlar hewes qilidighan bir ülgige aylan'ghan.

Nöwette nyu-yorkta yashawatqan doxtur memet imin ependi, ötken hepte abduxeber muhemmetning tutqun qilin'ghanliqi xewirini anglighandin kéyinki tesiratlirini féysbokta élan qilghan. Uning yézishiche, abduxeber xitayda éhtiyat bilen ish qilghan teqdirde bixeter yashash we igilik tiklesh mumkinchiliki barliqigha ishen'gen. U özining éhtiyat tedbirlirining biri süpitide amérikada oqughan we yashighan waqitlarda asasen dégüdek Uyghurlardin yiraq turghan.

Weziyettin xewerdar kishining inkas qilishiche, nöwette xitay ölkiliride sani tolimu az qalghan Uyghur sodigerliri we sayahetchilerni nazaret qilish üchün her xil namlar astida ishxanilar qurulghan. Mana bulardin biri “Shinjang Uyghur aptonom rayonining béyjing shehiride turushluq shinjangliq xadimlargha mulazimet qilish we bashqurush guruppisi” (新疆维吾尔自治区驻北京市新疆籍人员服务管理工作组) namliq ishxanidur.

Tor arxiplirigha qarighinimizda, mezkur xizmet guruppisining béyjingning xeydiyen rayondiki “Shinjang sariyi” (新疆大夏) dégen binada ishxanisi barliqi melum boldi. Biz bu ishxanigha téléfon qilip, nöwette béyjingda soda-karxanichiliq bilen shughulliniwatqanlar arisida, abduxeber muhemmet deydighan birsining bar-yoqluquni soriduq. Nöwetchi xadim tizimlikke bir qur qarap chiqqandin kéyin, bundaq bir kishining nöwette béyjingda yoqluqini bayan qildi. Biz uningdin abdxeberning béyjingdin néme üchün ayrilghanliqini sorighinimizda, u özining bir nöwetchi xadim ikenlikini bildürüp, bu ehwallardin xewersizlikini éytti. Biz uningdin abduxeberni qaysi saqchi orginining tutqun qilghanliqini sorighinimizda, u “Shinjangning saqchi organliri” dep jawab berdi.

Xitay xewerliride déyilishiche, abduxeber ana tildin bashqa in'glizche, xitayche, erebche we türkche bolup töt xil tilni mukemmel bilidiken. U nyu-yorkta oquwatqan mezgilidila soda-tijaret ishlirigha kirishken. Uning özi we béyjingda qurghan shirkiti 2018‏-yili, yeni Uyghur élide chong tutqun pellige chiqqan mezgilide her xil mukapatlargha érishken.

Weziyettin xewerdar kishining inkas qilishiche, béyjingdiki yuqiriqi xizmet guruppisi, abduxeberni birqanche yildin béri izchil közitip kelgen we u tutqun qilin'ghan küni saqchilargha hemkarlashqan. Téléfonimizni qobul qilghan mezkur ishxanining yene bir xadimimu, abduxeber muhemmetning Uyghur élidin kelgen saqchilar teripidin tutup kétilgenlikini tekitlidi. Bu xadim yene abduxeber muhemmetning aqsudiki bir nahiyege élip kétilgenlikini tilgha aldi.

Weziyettin xewerdar kishining bildürüshiche, abduxeber kelpin nahiyesining yürchi yéza ara'aymaq kentidin bolup, kéyin ata-anisi bilen birlikte aqsu sheher ichige köchüp ketken iken.

Igiligen uchurlirimizdin, uning eng deslep béyjingda tutqun qilinip, udul kelpin nahiyesige ekétilgenliki we shu yerde soraq qilin'ghanliqi melum.

Ijtima'iy taratqulardiki uchurlarning biride uning 15 yilliq késilgenliki tilgha élin'ghan, emma bizning hazirghiche bolghan éniqlashlirimizda uning késilgen yaki késilmigenliki téxi aydinglashmidi.