Almutada Uyghurlarning jumhuriyetlik yigit bashliri meshripi teshkillendi

Qazaqistan yigit bashlirining jumhuriyetlik meshripining tunji olturushidin körünüsh. 2023-Yili 29-yanwar, almuta, qazaqistan.

29-Yanwarda almutada qazaqistan Uyghurlirining jumhuriyetlik étno-medeniyet merkizi terkibidiki yigit bashliri kéngishining uyushturushi bilen yigit bashlirining jumhuriyetlik meshripi quruldi. Uninggha almuta shehiri we almuta wilayitining panfilof, Uyghur, emgekchiqazaq, jambul, ili, talghir nahiyelirining bash yigit bashliri ishtirak qildi.

Mezkur meshrep özining tunji olturushini tonulghan Uyghurshunas alim we jem'iyet erbabi sawut mollawutof tughulghanliqining 90 yilliq xatirisige béghishlidi. Buninggha jem'iyetlik birleshmilerning wekilliri, ziyaliylar, yashlar we bashqilar qatnashti.

Aldi bilen meshrep riyasetchisi meshrepning qa'idilirini chüshendürüp ötti. Andin jumhuriyetlik Uyghur étno-medeniyet merkizining re'isi dolquntay abduxélil mezkur meshrepning birinchi olturushini uyushturghan talghir nahiyelik yigit bashliri kéngishi we uning re'isi öktebir qurbaniyazofqa minnetdarliq bildürüdi, shundaqla meshrepke utuqlar tilidi.

Meshrepning birinchi qismida merhum alim sawut mollawutofqa béghishlan'ghan “Edebiyat-uning ömrining mezmuni” namliq doklat oquldi we merhumning ömür musapisi heqqide ishlen'gen filim körsitildi. Shuningdin kéyin tebrik sözge chiqqan qazaqistan xelqi birleshmisi kéngishining we qazaqistan prézidénti terkibidiki milliy qurultayning ezasi shahimerdan nurumof, qirghizistan Uyghur meshripining bash yigit béshi ömerjan hemrayéf, qirghizistan yuqiri kéngishining sabiq ezasi tursuntay selimof we bashqilar, Uyghurlarning qedimidin kéliwatqan milliy enenisi-meshrepning Uyghurlarning millet bolup saqlinip qélishidiki roli, yash ewladlarni milliy rohta terbiyeleshtiki ehmiyiti heqqide toxtilip ötti. Ular yene bashqa ellerge sélishturghanda, qazaqistanda yashawatqan Uyghurlarning öz milliy kimliki we medeniyet en'enilirini saqlap qélishta keng mumkinchiliklerge ige ikenlikini bildürdi.

Biz talghir nahiyesining bésaghash yézisidiki “Nur” réstoranida ötken meshrep heqqide melumat igilesh üchün, talghir nahiyelik yigit bashliri kéngishining re'isi öktebir qurbaniyazof ependige muraji'et qilduq.

U mundaq dédi: “Bügünki meshripimizge Uyghurlar zich orunlashqan rayonlargha wekillik qilghan 200 din oshuq yigit béshi qatnashti. Bu olturushimiz töt qisimdin ibaret boldi. Birinchi qisimda, méhmanlar tonushturuldi. Ikkinchi qisimda adettikidek sözligüchilerge we saz-neghmige orun bérildi. Üchinchi qismida, yeni dawa-destur qismida biz tertip buzghanlarni jazalashni kéyin'ge qaldurup, ikki muhim mesilini muhakime qilduq. Yeni bizni köprek oylanduridighan milliy mekteplirimizning we “Uyghur awazi” gézitimizning bügünki ehwali, shundaqla teshkiliy ishlar heqqide köpligen pikir-teklipler chüshti. Tötinchi qisimda, rayonlardiki yigit bashliri tonushturuldi. Bu olturushimiz meshrep qa'idiliri saqlan'ghan halda ötti. Meshripimizning asasiy meqsiti meshreptin ibaret milliy enenimizni terghib qilish, yashlirimizni milletperwerlikke, wetenperwerlikke, ademgerchilikke chaqirish, milliy qedriyetlirimizni saqlash we ataqliq shexslirimizni xelqqe tonushturushtin ibaret boldi.”

Öktebir qurbaniyazof, qazaqistanda hem uning sirtida keng tonulghan “Yarkent bulbulliri” ansambilining weten, ana-yurt, birlik-ittipaqliq heqqide ijra qilghan naxshilirining köpchilikning qizghin alqishigha érishkenlikini bayan qildi. Uning yene éytishiche, rusiye fédératsiyesining saxa, yeni yaqutiye jumhuriyitidin kelgen tonulghan qomuzchi érkin alékséyéfning ijra qilghan “Alemning yaritilishi” namliq eser meshrep qatnashquchilirida zor tesirat qaldurghan.

Ziyaritimizni qobul qilghan saxa jumhuriyitining medeniyet elachisi érkin alékséyéf ependi meshrepke “Turan dunyasi” türkiy xelqler medeniyiti fondining mudiri karlin mexpirof teripidin teklip qilin'ghanliqini bildrüp, uninggha rehmitini éytti.

U mundaq dédi: “Men mundaq shekildiki pa'aliyetke tunji qétim qatnishiwatimen. Shuning bilen bille men Uyghur xelqining wekilliri bilenmu we bu xeliqning medeniyiti bilenmu birinchi qétim tonushtum. Manga bu pa'aliyetning ötüsh tertipi intayin yaqti. Yeni xelq birliship, bir dastixandin tamaq yeydiken, tonushidiken, söhbetlishidiken. Uning programmisida medeniyet mezmunliri, yeni naxsha-sazlarmu b barken. Bir waqitning ichidila muhim mesililerni muhakime qilip, hetta qararlarni qobul qilip chiqidiken. Mushularning barliqining ‛meshrep‚ dégen nam astidiki bu chong pa'aliyetke kiridighanliqini chüshendim. Manga Uyghur tili tonush bolmisimu, ayrim sözlerni men chüshendim. Chünki bizning tillirimiz bir pütün türkiy tillar a'ilisi'e'e kiridu. Bu pa'aliyet men üchün muhim ehmiyetke ige boldi, sewebi bügün men Uyghur xelqining qedimiy tomuri bar xelq ikenlikini körüp yettim. Uyghurlarningmu manga we men arqiliq saxa xelqige bolghan qattiq qiziqishini bayqidim. Bu bizning xelqlirimizning her qehettin yéqin ikenlikidin dérek béridu, elwette. Shuning üchün mundaq tughqan xelqler arisida alaqe ornitip, munasiwet shekillendürüsh paydiliq, dep oylaymen. Men pütkül Uyghur xelqige, shu jümlidin qazaqistanliq Uyghurlargha salametlik, xatirjemlik tileymen, aldigha qoyghan meqsetlirige yétishige tilekdashmen!”

Melumatlargha qarighanda, Uyghurlarning meshrep enenisi qazaqistanda ötken esirning 90-yilliridin bashlap, bolupmu Uyghur élida xitay da'iriliri teripidin cheklen'gendin buyan, téz rawajlinishqa bashlighan. Hazir nahiyelik, sheherlik, jumhuriyetlik meshrepler mewjut bolup, ularning barliqi yerlik hökümet organliri bilen kélishken halda pa'aliyet élip barmaqtiken.