Awstraliye ana til mektep oqutquchiliri: “Xitayning bésimigha uchrighanliqimizni hökümetke melum qilduq! ”

Awstraliyening wiktoriye ishtatidiki Uyghur ana til mektipi 2-ayning 28-küni mektep namidin bayanat élan qilip, mezkur mektep we mektepte pida'iy bolup ishlewatqan oqutquchilarning xitaydin kelgen her xil töhmet we bésimlargha uchrawatqanliqini bildürgen. Bayanatta yene bu ehwallarning wiktoriye ishtatliq ma'arip idarisige yetküzülgenliki tilgha élin'ghan bolup, bu bayanat élan qilin'ghandin kéyin ijtima'iy munberlerde tégishlik inkas qozghighan.

Mezkur bayanatta déyilishiche, 2023-yildin bashlap xitaydin wiza élip yurtlirigha qaytiwatqan Uyghurlarning köpiyishi bilen ana til mekteplirige bolghan töhmet xaraktéridiki hujumlar köpeygen. Ulargha kelgen bezi inkaslarda éytilishiche, xitay saqchiliri yurtlirigha qaytqan Uyghurlardin ularning ana til mektepliride oqutquchiliq qilghan tarixining bar-yoqluqi, balilirining ana til mektipide oqughan yaki oqumighanliqi qatarliq ehwallarni sürüshte qilghan.

Wiktoriye ana til mektipining mudiri nadire xanimning bildürüshiche, mezkur mektepke qilin'ghan töhmet tüsini alghan hujumlar bultur 7-8-aylardin bashlap kücheygen. Uning éytishiche, ularning mektipide pida'iy bolup ishlewatqan oqutquchilar arisida xitaydin wiza élip yurtlirigha qaytqan oqutquchilar hazirche yoq iken. Emma “Ana til mektepliride oqutquchiliq qilghanlarni xitay saqchi da'irilirining sürüshte qilghanliqi” heqqide ijtima'iy taratqularda tarqalghan yalghan uchurlar, shuningdek ana til mektepliridiki oqutquchilarning shexsiyitige qilin'ghan tor hujumliri mektepte ishlewatqan oqutquchilargha rohi jehettin endishe we bésim élip kelgen. Shunga ular ma'arip idarisi qatarliq orunlargha bu xildiki ehwallarni inkas qilghan iken.

RFA/Uchqun

 Nadire xanimning bildürüshiche, ular mélborn shehiridiki wiktoriye ishtatliq ma'arip idarisige ehwalni melum qilghanliqini torda bayanat élan qilish sheklide Uyghur jama'itige bildürgendin kéyin, ijtima'iy taratqularda Uyghurlarning oxshimighan inkaslirigha duch kelgen. Awstraliyening adéleyd shehiridiki “Jenubiy awstraliye ana til mektipi” ning mudiri yultuz téyupjan xanim bu munasiwet bilen ziyaritimizni qobul qildi. Uning éytishiche, xitay hökümitining uruq-tughqanlar arqiliq qilghan bésimliri we namelum shexsler teripidin oqutquchilarning shexsiyitige qilin'ghan tor hujumliri sewebidin mekteptiki bir qisim oqutquchilarning xizmitidin istépa bérishke mejbur bolghan.

 Yultuz xanimning bildürüshiche, awstraliyediki Uyghur ana til mekteplirige qiliniwatqan töhmet we tehdit xaraktéridiki tor hujumliri yillardin buyan izchil dawam qilip kelgen. Emma mekteptiki oqutquchilarning shexsiyitige haqaret qilidighan isimsiz tor hujumliri xitay hökümiti chet ellerdiki Uyghurlargha wiza bérishke bashlighandin kéyin téximu kücheygen.

Uning bildürüshiche, hazirgha qeder yüz bergen tor hujumliri we xitay hökümitidin kelgen bashqa bésimlar sewebidin yéqinda ularning mektipidin töt neper oqutquchi xizmitidin istépa bergen. Ularmu bu ehwallarni yerlik ma'arip idarisi qatarliq orunlargha inkas qilghan iken.

Melum bolushiche, xitay hökümitining “Shinjang heqqidiki hékayelerni yaxshi sözlesh” teshwiqati kücheygendin buyan chet'ellerdiki bir qisim Uyghurlargha wiza bérishtek “Étibar siyasetliri” muhajirette tézdin “Siyasiydin yiraq turush” dolqunini qozghighan. Shuning bilen birge bezi Uyghurlarning yoshurunche wiza élip weten ziyaritige mangghanliqi heqqidiki paranglar tüpeylidin bu heqtiki türlük ghulghulilar yéqindin buyan herqaysi tor sehipiliridin orun élishqa bashlighan.