Almutada ataqliq sha'ire chimen'gül awutning eserliri yéngi kitab bolup yoruq kördi

Qazaqistandiki Uyghur oqurmenlirining uzun yillardin buyan, bolupmu sowét ittipaqi yimirilip, uning terkibidiki jumhuriyetler, shu jümlidin qazaqistan musteqilliq alghandin buyan Uyghur élide yashap, ijad qiliwatqan sha'ir we yazghuchilarning eserlirige bolghan qiziqishining ösüp kéliwatqanliqi melum. Bu jehette yéqinqi zaman Uyghur edebiyati we uning bügünki ilghar wekilliri bolghan lutpulla mutellip, zunun qadiri, téyipjan éliyéf, turghun almas, abduréhim ötkür, zordun sabir, extem ömer we bashqimu köpligen ediblerning eserliri neshir qilinip, oqurmenler bilen yüz körüshkenidi. Ularning eserliri we ular toghriliq tetqiqatlarmu Uyghur metbu'atlirida dawamliq élan qilinip turmaqta hemde Uyghur mekteplirining edebiyat peni derislikliridinmu orun almaqta. Yéqinda almutada “Uyghur milliy birleshmisi” ning qollap-quwetlishi bilen “Mir” neshriyati teripidin ataqliq sha'ire chimen'gül awutning “Uyghur déngizi” namliq kitabi yoruq kördi.

Jemi'iy 13. 5 Basma tawaq, yeni 212 betni teshkil qilghan mezkur toplamgha sha'irening 140tin oshuq shé'ir we dastanliri kirgen bolup, kitab 1000 nusxa bilen chiqqan.

Biz sha'ire chimen'gül awutning “Uyghur déngizi” namliq kitabini neshirge teyyarlighan hem uning yoruq körüshige hamiyliq qilghan arzigül hemra bilen alaqilashqinimizda, u mundaq dédi: “2008-Yili wetenni ziyaret qilghinimda chongqur tesiratlargha ige boldum. Bolupmu talantliq, ot yürek sha'ire chimen'gül hede bilen qeshqerde tonushtum. Bizning közqarishimiz oxshash bolghachqa, munasiwitimiz téximu mehkem boldi. Chimen'gül awutning 2011-yili “Uyghur déngizi‚ dégen shé'irlar toplimi almasbek akining riyasetchiliki bilen almutada yoruqqa chiqip, birinchi qétim qazaqistan oqurmenliri bilen tonushturulghan. Wetendiki teqibler sewebidin chimen'gül awutningmu teqiblerge uchrighinidin bekmu qayghurdum. Qolumdin héch amal kelmisimu, burunqi toplimigha yéngi shé'irlirini qoshup, ‛Uyghur déngizi‚ yéngi kitabini yoruqqa chiqirip, özümning dostumgha bolghan hésdashliqimni bir az bolsimu bildürgüm keldi.” 

Muxter ewézof namidiki edebiyat we sen'et institutining proféssori, filologiye penlirining doktori alimjan hemrayéfning éytishiche, chimen'gül awutning ismi bolupmu qazaqistanliq Uyghurlar arisida chong hörmetke, uning eserliri bolsa, oqurmenler ichide alahide ammibapliqqa ige iken. 

Alimjan hemrayéf ependi radiyomiz ziyaritini qobul qilip, mundaq dédi: “Qazaqistanda körünerlik sha'irimiz mehemmetimin obulqasimof chimen'gül awutning kitabini neshir qilghandin buyan biz uning ijadiyitige toluq chöküshke bashliduq. Körneklik alimimiz xemit hemrayéfning yétekchilikidiki xelqara qelemkeshler Uyghur merkizide uning ijadiyiti alahide tonushturuldi. Bezi shé'irliri rus tiligha terjime qilindi. Sha'irlirimizning teriplishiche, chimen'gül awut tilsim tepekkürge ige shexs. Omumen wetinimizdiki yéngi tiptiki shé'iriyet tereqqiyatida sha'irening tutqan ornini bekmu chong dep hésablaymen. Chimen'gül awut ana diyarimizda tereqqiy qilghan Uyghur poyéziyesige singgen modérnizim shé'iriyitining sol qanitida ijad qiliwatqan we uninggha yétekchilik qiliwatqan sha'irlirimizning biri”.

Igilishimizche, alimjan hemrayéf xizmet qiliwatqan mezkur institut alimliri qazaqistan Uyghur edebiyati tereqqiyatining bezi yönilishliri boyiche köpligen we muhim tetqiqatlarni yürgüzüp kelmektiken. Shu jümlidin chimen'gül awutning ijadiyitimu shuning bilen birlikte alimjan hemrayéf teripidin tetqiq qilinip, ayrim toplamlardin orun alghaniken.

Alimjan hemrayéf tonulghan sha'ir exmetjan osman bilen ene shu chimen'gül awutning ijadiyitidiki bezi alahidilikler heqqidimu toxtaldi. 

Xewerlerdin igilishimizche, 2018-yili qeshqer Uyghur neshriyatining tehriri, sha'ire chimen'gül awutning yighiwélish lagérida ikenliki delillen'gen. Uning tutqun qilinishigha yazghuchi xalide isra'ilning “Altun kesh” namliq romanni tehrirligenliki seweb bolghaniken. 

1973-Yili Uyghur élining qeshqer shehiride dunyagha kelgen chimen'gül awut 1996-yili qeshqer pédagogika uniwérsitétini tamamlighan we qeshqer Uyghur neshriyatida tehrir lawazimida ishlep kelgen. “Qisas ghunchisi”, “Tash yapraq”, “Barsa kelmes yol” qatarliq shé'irlar toplamlirining aptori chimen'gül awut 14-nöwetlik “Xantengri edebiyat mukapati” ning, xitay memliketlik 9-nöwetlik “Tulpar edebiyat mukapati” ning sahibi. U shuningdek “Shinjang Uyghur aptonom rayoni” ning tunji qétimliq “Ayallar edebiyati muhakime yighini” da “Shinjangdiki on meshhur ayal edib” ning biri süpitide bahalan'ghaniken.