Xitay xotende “Amin” déyishni cheklidi

Yéqinda xoten wilayetlik partkom höjjet chiqirip, diniy pa'aliyetlerde du'adin kéyin “Amin” déyishni chekligen. Xitay bu cheklimisini teshwiq qilishta qur'ani kerimdiki 7 - süre 55 - ayetni neqil keltürüp aminni yüksek tonda déyishning islam eqidisige uyghun kelmeydighanliqini ilgiri sürgen. Bu heqte bügün radi'omizgha pikir bayan qilghan, dunya Uyghur qurultiyining diniy ishlar komitéti mes'uli turghunjan alawudin ependi, xitay kompartiyisining islam ehkamlirigha petiwa bérish salahiyiti yoqluqini otturigha qoydi. U yene xitay terep yalliwalghan diniy zatlarning teshwiqatliri jeryanida mezkur ayetni süy'itimal qilghanliqini tenqid qildi. Uning yene xitayning bu cheklimisini “Étiqadning küchiyishidin qorqush we Uyghurlarning awazini boghush” dep izahlidi.

Qariqash nahiyisidiki bir xadimning bayan qilishiche, yéqinda xoten wilayetlik partkom “ 30 Néme üchün” namliq bir teshwiqat matériyali tarqatqan؛ matériyalda xotende yolgha qoyuluwatqan diniy cheklimilerning he rbirige “Néme üchü”" dégen so'al qoyulup, andin uninggha bir - birlep jawab bérilgen. Ashkarilinishiche, 30 so'alning birinchisi “Néme üchün diniy pa'aliyetlerde du'a qilghanda amin déyish qet'iy cheklinidu?” dégendin ibaret bolup, buninggha mundaq jawab bérilgen:

- Birinchidin, bu, islam eqisidige xilap, qur'ani kerimning 7 - süre 55 - aytide “Perwardigaringlargha yalwurup turup pes awazda du'a qilinglar, heddidin ashuriwetmenglar, allah heqiqiten yaqturmaydu” déyilgen. Ikkinchidin, aminni yüksek tonda déyish esebiylikni kücheytiwétidu...

Biz bügün bu heqte dunya Uyghur Uyghur qurultiyining diniy ishlar mes'uli turghunjan alawudun ependini ziyaret qilduq. U sözide aldi bilen xitay kompartiyisining dinsizlar partyisi bolush süpiti bilen diniy ehkamlar üstidin petiwa bérish salahiyiti yoqluqini éytti.

Turghunjan alawudun xitayning yallanma diniy zatlirining mezkur ayetni süyi'istimal qilghanliqini ilgiri sürdi:

- Qur'anda shundaq bir ayetning barliqi rast, emma u peqet namaz waqtida süre fatixeni oqughandin kéyin, du'aning pes oqulushini tewsiye qilip déyilgen, bu pütün du'alarda amin töwen awazda déyilsun dégenlik emes, yuqiri awazda oqusa, qet'iy bolmaydu dégenlikmu emes..... Bu yerde mezkur ayet süy'istimal qilin'ghan.

Diniy tehsilini ezher uniwérsitidin alghan turghunjan alawudun ependi, adette musulmanlar arisida du'ani yüksek tonda oqushni hem pes tonda oqushni teshebbus qilidighan mezhepler barliqini, emma buning prinsipal yeni eqidige bérip taqishidighan mesile emslikini otturigha qoydi, arqidin xitayning mezkur cheklimisining sewebi üstide toxtaldi:

- Uyghurlar bügün pikir bayan qilish pursitidin pütünley mehrum bolghachqa, özlirining mewjut weziyetke qarita pozitsiyesini we meydanini otturigha qoyuwatidu. Elwette jama'et bügünkidek bir weziyette, yeni tebligh we du'aning mezmunliri cheklen'gen weziyette, du'ani yüksek tonda éytish arqiliq, özining muhebbet we nepritini ipadilishi, bu arqiliq bir - birige ilham bérishi, intayin normal, buning héchqandaq xata yéri yoq. Xitay peqet Uyghurlarning yüksek tondiki du'alardin ilhamlinip étiqadining téximu küchiyip kétishidin endishe qiliwatidu, Uyghurlarning kolliktip awazini boghushqa uruniwatidu......

Hörmetlik radi'o anglighuchilar, xitayning “Amin” ni chekligenliki heqqidiki höjjetning xoten wilayetlik partkom teripidin chiqirilghanliqi we uning xotende yolgha qoyuliwatqanliqi éniq, emma uning Uyghur rayonining bashqa jaylirida yolgha qoyulghan yaki qoyulmighanliqi hazirche radi'omizgha melum emes.