Һейтгаһ мәсчити алдидики хитайчә усул чәтәлләрдики уйғур зиялийлириниң наразилиқини қозғиди

Йеқинда хитайниң әнәниви панус байрими күни мунасивити билән қәшқәрдики һейтгаһ мәсчити алдида мәхсус хитайчә усул ойнаш, көңүл ечиш паалийити уюштурулуши қәшқәрдила әмәс бәлки буниңдин хәвәр тапқан чәтәлләрдики уйғур җамаити арисидиму күчлүк наразилиқ инкаси қозғилип, бу инкаслар таки һазирғичә давамлашмақта.

Хитай һөкүмитиниң мәсчитләргә байрақлирини есиши, мәсчит алдида хитайчә сәһниләрни ясап сәнәт номурлирини көрситиш қилмишлири қәшқәрдә күчлүк наразилиқлар пәйда қилған.

Хитай һөкүмити уйғур елидә мәсчитләрни компартийиниң сияситини тәшвиқ қилидиған сорунға айландурупла қалмай, диний затларни “вәтәнпәрвәрлик тәрбийиси” билән хәлқниң меңисини ююшниң қоралиға айландурушқа тиришиватқанлиқи инкас қилиниватқан бу күнләрдә, қәшқәрдә бир - биридин бимәнә, әшәддий бәлгилимиләр йолға қоюлуп, хәлқниң ғуруриға тәгкән, диний әқидә вә миллий алаһидиликләр еғир һақарәтләргә учриған.

Қәшқәрдин алған мәлуматларға асасланғанда вә мәтбуатларниң ашкарилишичә, бу йил 2 - айниң 24 - күни қәшқәр һейтгаһ мәсчити алдида хитайниң панус байрими өткүзүлгән. Хитайчә безәлгән кәң мәйданда хитай артистлар оюн көрсәткән. Ислам әқидисигә садиқ бир хәлқниң муқәддәс ибадәтгаһи болған мәсчити алдиниң мундақ сорунға айландурулуши кишиләрниң наразилиқини қозғиған.

Хитайлар үчүн қәшқәрдә кәң кушадә оюн көрситәләйдиған шунчә кәң мәйданлар туруп, немә үчүн мәшһур һейтгаһ мәсчити алдини таллап чаңчилә қоюп, уйғурларниң ғәзәплирини қозғайду? бу һәқтә чәтәлләрдики уйғур зиялийлириму түрлүк инкасларда болди.

Германийидики уйғур зиялийси илияр әпәнди бу хусуста тохтилип, хитайниң түп мәқситиниң уйғурларниң ғуруриға тегиш арқилиқ қәстән вәқә пәйда қилип, йәнә бир қетим бастуруш елип берип, уйғурларни роһи җәһәттин қаттиқ сундуруш икәнликини тәкитлиди.

У сөзидә, хитайдин башқа һечбир һакимийәтниң кишиләрниң етиқади билән ойнашмайдиғанлиқини, уйғурларниң ислам әқидиси хитайниң бу милләтни пүтүнләй ассимилятсийә қилиш ғәризигә тосалғу боливатқан асаслиқ амил болғачқа, хитайниң динни йоқитиш хамхиялни сүриватқанлиқини тилға алди һәмдә уйғур миллитиниң миң йиллиқ әқидисини бунчә тез йоқиталмайдиғанлиқини, әмәлийәттә, бесим қанчә күчәйгәнсери, уйғурларниң диний етиқадиниң шунчә мустәһкәмлинип бериватқанлиқини әскәртти.

Уйғур тәшкилатлири вә кишилик һоқуқ органлириниң көрситишичә хитай һөкүмити уйғурларниң әркин ибадәт қилишини, диний тәлим - тәрбийә елишини, уйғурчә вә мусулман әһлигә мунасип шәкилләрдә ясиниш, кийинишини чәкләпла қалмай, уйғурлуқ, мусулманлиқ роһи билән яшишиғиму еғир чәклимә қоймақта.

Әнгилийидә яшаватқан уйғур зиялийси әзиз әпәндиму бу тоғрисида тохтилип өтти.

Хитай һөкүмитиниң уйғурларниң диний етиқадиға қиливатқан таҗавузчилиқ сиясити узун йиллардин бери хәлқарадики кишилик һоқуқ органлири вә америка, яврупа әллири һөкүмәтлириниң диққитини қозғап кәлмәктә. Хәлқара кәчүрүм тәшкилатиға охшаш инсан һәқлири тәшкилатлири хитайниң уйғурлар үстидин йүргүзүватқан сиясәтлирини әйибләп, һәр йили дегүдәк доклатлар елан қилмақта.