Chet'eldiki diniy zatlar da'irilerning jüme xutbilirini teyyarlap bérishige qarita inkas qayturdi

Yéqinda qaramay shehiride yerlik da'irilerning qaramay rayonidiki meschitlerde jüme künide oqulidighan xutbe mezmunini imamlargha teyyarlap peyshenbe küni qoligha béridighanliqi, imamlarning jüme künide jama'etke teyyarlap bergen xutbini oqup béridighanliqi we qaramay shehiridiki her qaysi meschitlerning xizmetlirining nazaret astida ikenliki inkas qilin'ghan idi. Qaramay rayonluq diniy ishlar idarisidin jüme künide oqulidighan xutbini teyyarlash we tarqitish ishlirigha mes'ul xadim we bezi meschit imamliri, jüme künidiki xutbe oqush ehwali we uning mezmunliri bashqa munasiwetlik diniy belgilimiler ehwali heqqide sözlep bergen idi. Bu mesile we xitayning diniy siyasiti heqqide chetelerdiki Uyghur diniy zatliri arisida inkaslar otturigha chiqti.

Qaramay shehiridiki yerlik da'irilerning qaramay rayondiki meschitlerning jüme xutbisini teyyarlap bérish mesilisi ashkarilan'ghandin kéyin,buninggha qarita chet'elde yashawatqan bir qisim diniy ziyaliylar inkas qayturup özlirining qarashlirini bayan qildi.

Shiwétsiyede yashawatqan diniy ziyaliy abdulla kökyar ziyaritimizni qobul qilip, xitay da'irilirining meschit munberliridin paydilinip hemde bir türküm özige mayil imamlarni terbiyilep chiqip, islam dinini öz menpe'eti üchün burmilap ishlitip, Uyghur musulmanlirini dindin uzaqlashturush hemde din nami bilen xitayning siyasitini aqlap körsitishke urunushtek siyasiy meqsitige yetmekchi boluwatqanliqini eskertish bilen birge öz qarishini ipadilidi.
Abdulla kökyar sözide yene, xitay da'irilirining Uyghur diyarida élip bériwatqan bu xildiki “Diniy suslashturush, dinsizlashturush we özliri yétishtürgen imamlar arqiliq islam dinining eqidisini burmilap, közligen meqsetlirige yetmekchi bolghanliqi”ni tekitlidi.

Ziyaritimizni qobul qilghan shiwétsiyede yashawatqan diniy ziyaliylardin qurbanjan mudash xitay da'irilirining jüme xutbilirini teyyarlap bérishning Uyghur rayonida yéqinda bashlan'ghan ish bolmastin, belki uzundin buyan dawam qilip kéliwatqanliqini, yéqindin buyan Uyghur diyarida qarshiliq herikitining éshishigha egiship, diniy zatlarni kontrol qilishning ashkara, sistémiliq halda otturigha chiqiwatqanliqi we qattiq qol siyaset yürgüzülüwatqanliqini otturigha qoydi.

U sözide, gherb ellirining diniy esebiy küchlerge bergen éniqlimisi bilen xitay da'irilirining éniqlimisi otturisida perqning nahayiti chongluqini, gherb ellirining éniqlimisida, din'gha étiqad qilghuchi jawabkar peqet keltürüp chiqarghan jinayiti seweblik jazagha höküm qilinsa, xitay da'iriliri Uyghur musulmanlirini sheklige qarita uning kiyinishi, saqal qoyushi, din'gha bolghan étiqadining küchlüklükige qarap “Esebiy idiyelik” we “Térrorchi” dégendek qalpaqlarni kiydürüp jazalawatqanliqini sélishturup, xitay da'irilirining özining qanunlirighimu xilap siyaset yürgüzüwatqanliqini alahide tekitlidi.