Сәуди әрәбистан дипломати:“хитайда һәҗ қилғучилар пәқәтла ислам диний җәмийити арқилиқла һәҗгә баралайду”

27 - Июн сәуди әрәбистан сақчилири мәккиниң мисфәлә уйғур мәһәллисидә һәҗ мәзгилини күтүп туруватқан йүзләрчә уйғурни топлиғанлиқи вә уларни җиддидики хитай консулханисиниң һәмкарлишиши билән юртиға қайтурғанлиқи, қайтурулғанлар ичидә бир қисим туңганларниңму барлиқи хәвәр қилинған.

Радийомизниң зияритини қобул қилған үрүмчидики бир туңган мәсчитниң мәсули сәуди әрәбистандин қайтурулғанлар ичидә өз мәсчитигә тәвә он киши барлиқини билдүргән болсиму, буларниң нөвәттики әһвалидин хәвәрсизликини ейтти. Һалбуки қайтурулған уйғурларниң нөвәттики әһвали һәққидики тиришчанлиқимиз җавабсиз қалди.

Бу хәвәр таралғандин кейин биз бу һәқтә бәзи бир мәлуматларға игә болуш үчүн бейҗиңдики сәуди әрәбистан әлчиханисиға телефон қилип бу һәқтә учур игилидуқ.

Телефонимизни қобул қилған сәуди әрәбистан әлчиханисидики нам шәрипини ашкарилашни халимиған бир дипломат бу һәқтики соалимизға җаваб берип:“бу иштин мениң хәвирим йоқ. Хитайда өмүр һәҗ вә һәҗ қилғучилар ислам диний җәмийити арқилиқ паалийәткә қатнишиду. Бу хитайдики қаидә түзүм” деди.

Биз униңдин: “силәр өмүр һәҗ вә һәҗ паалийитидә ислам диний қаидилирини һөрмәт қиламсиләр вә яки дөләт сияситиниму?” дегинимиздә, у телефонни қоювәтти.

Биз арқидинла бейҗиңдики “хитай мусулманлири” журнили уйғур тәһрир бөлүмигә телефон қилдуқ. Бирақ, телефонимизни қобул қилған тәһрир бөлүм хадими зияритимизни қобул қилалмайдиғанлиқини билдүрди.

Биз сәуди әрәбистандин қайтуруветилгән уйғур вә туңган мусулманлири тоғрисида йәниму илгирилигән һалда учур игиләш үчүн үрүмчидики туңган мәсчитлиридин бири болған чиңхәй мәсчитигә телефон қилдуқ. Телефонимизни қобул қилған мәсчит мәсули:“сәуди әрәбистандин қайтуруветилгәнләр ичидә мәсчит җамаитимиздин он нәпәр киши бар. Әмма, тәпсилатини билмәймән” деди.

Биз ахирида үрүмчидики қәдимий мәсчитләрдин бири болған “бәйтулмәмур” йәни “ноғай мәсчити” гә телефон қилип, мәзкур мәсчитниң имами, үрүмчи шәһәрлик ислам җәмийитиниң мәсули мөһтәрәм шәриф дамоллам һаҗим билән билән бу һәқтә вә башқа мәсилиләр үстидә сөһбәт елип бардуқ.

Юқириқи аваз улинишидин тәпсилатини аңлаң.