Йезилиқ сақчихана хадими: “динға ишәнсә қанунсизлиқ болиду дәп тәшвиқ қиливатимиз”

Мухбиримиз шөһрәт һошур
2018.02.08
saqchi-kocha-charlash.jpg Уйғур елидә коча чарлаватқан хитай сақчилири. 2017-Йили ноябир, үрүмчи.
AFP

Алдинқи күни иҗтимаий таратқуларда маралбеши наһийәсидики сақчи хадимлириниң “динни қәтий рәт қилайли, динға ишәнмәйли” дегән лозункини көтүрүп тәшвиқат елип бериватқан бир рәсими тарқалған иди. Мухбиримизниң бу һәқтики ениқлиши давамида, бу хил тәшвиқатниң ялғуз маралбеши наһийәсидила әмәс, бәлки уйғур дияриниң һәммә җайлирида елип бериливатқанлиқи дәлилләнди. Мухбиримизниң бүгүн бу тәшвиқатниң конкрет мәзмуни һәққидики йәниму илгирилигән ениқлашлири давамида бир сақчи хадими өзлириниң динға ишәнмәсликни аммиға “тәвсийә сүпитидә әмәс, бәлки мәҗбурийәт сүпитидә тәшвиқ қиливатқанлиқи” ни, йәни “динға ишәнсә қанунсизлиқ болиду” дәп тәшвиқ қиливатқанлиқини ашкарилиди.

Сақчи хадимлириниң һәммиси “динни қәтий рәт қилиш вә динға ишәнмәслик” тәшвиқатини елип бериватқанлиқини рәт қилмиди. Улар йәнә бу тәшвиқатини өз ичидә әмәс, бәлки асаслиқи аммиға қаратқанлиқиму йошурмиди. Әмма немә үчүндур, динға ишәнмәсликни бир тәвсийә яки мәҗбурийәт сүпитидә тәшвиқ қиливатқанлиқи һәққидә изаһат бәрмиди.

Телефонимизни қобул қилған мәлум бир йезилиқ сақчихана хадими өзлириниң “динға ишәнсә қанунсизлиқ болиду,” дәп тәшвиқ қиливатқанлиқини баян қилди. Бу уйғур дияридики пәқәтла бир нәпәр сақчи хадиминиң җаваби болғанлиқи вә башқа идарә-органлар бу һәқтә җаваб беришни рәт қилғанлиқи үчүн, биз мәзкур сақчи хадиминиң җавабиниң тоғрилиқ нисбитигә қарита йәниму издинип көрдуқ. Илгири уйғур диярида сақчи хадими болуп ишлигән вә нөвәттә шиветсийәдә яшаватқан сиясий көзәткүчи йолвас әпәндини зиярәт қилдуқ. У берилгән җавабниң мәнтиқий вә қануний нуқтидин һәйран қаларлиқ икәнликини, әмма уйғур районниң нөвәттики вәзийити көздә тутулса, берилгән җавабниң тоғрилиқини чәткә қеқишқа болмайдиғанлиқини илгири сүрди.

21-Әсирдә “тәрбийәләш мәркизи” намида йиғивелиш лагери тәсис қилишниңму әслидә әқилгә сиғмайдиған бир иҗраат икәнликини әскәрткән йолвас әпәнди, мана бу вәзийәттә динға ишинишни қанунсизлиқ дәп тәшвиқ қилишиниң тамамән мумкинликини, һеч болмиди дегәндә бир қисим җайларда мана мушу хил тәшвиқатниң қилиниватқанлиқидин һәйран қалмайдиғанлиқини билдүрди.

Йолвас әпәндиниң қаришичә, гәрчә сақчилар динни рәт қилиш һәққидә лозунка көтүрүп чиқсиму, динға ишинишни қанунсизлиқ дәп тәшвиқ қилмисиму, нөвәттә тәсис қилинған лагирлар вә бериливатқан һөкүм вә җазалар, уйғур районида динниң қанунсиз дәп қариливатқан вә иҗра қиливатқанлиқиниң ашкара ипадиси икән. Хитай динға қарши иҗараатлирини елип бериватқили хели йиллар болған болсиму, әмма уни әсәбийликкә вә яки террорлуққа қарши нам астида елип барған. Бу қетим ашкара һалда әнә у иҗраатлириниң арқисидики сиясий чақириқ вә һөкүмни лозунка арқилиқ көтүрүп чиққан.

Йолвас әпәнди йәнә хитайниң динға ишәнмәслик тәшвиқатини сақчи хадимлири арқилиқ елип беришниң өзила динға ишәнмәсликни тәвсийә әмәс, бәлки мәҗбурийәт дәп теңиватқанлиқиниң ипадиси, дәп қарайду.

Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.