Muhajirettiki yara qelblerde shükür we sebre

Tonurgha ot yéqiwatqan yalghuz ayal. 2017-Yili noyabir, xoten ilchi.

Muhajirettiki ziyaliylar Uyghurlarning jismaniy we rohi saghlamliqi üchün körsitiwatqan tirishchanliqlar tor arqiliq dawam qilip kéliwatqan bolup, mexsus rohiy saghlamliq heqqide üch nöwet léksiye sözlen'gen idi. 17-Dékabir sözlen'gen léksiyede rohi saqsizliqlarda islam dinining roli heqqide bir qétimliq léksiye bolup ötti.

Islam dini we rohi saghlamliq heqqide “Saghlamliq bilimliri topi” da pa'aliyet qiliwatqan Uyghur ziyaliyliridin munewwer xanim léksiye sözligen. Léksiyege chüshken inkaslar we so'al jawablar asasida mezkur téma téximu chongqurlighan. Léksiyede islamda terghib qilin'ghan qérindashliq, qoshnidarchiliq we köyümchanliq sherhlinip, bu uqumlarning muhajirettiki Uyghurlar hayatida oynawatqan roli mu'eyyenleshtürülgen. Munewwer xanim özi yashawatqan eldiki Uyghurlarning islam telep qilghan bu ölchemler boyiche yashap qandaq rohi ozuqlargha érishkenliki heqqide toxtaldi.

Léksiyege ishtirak qilghan anglighuchilar we mutexessisler témini chöridep qarashlirini otturigha qoyup ötken. Doktor memet imin ependi islamdiki sebre we shükür chüshenchilirining muhajirettiki Uyghurlargha bext tuyghusini hés qildurush, razimenlik héslirini küchlendürüsh jehetlerdiki rolini tekitlidi. U shükürning ziyade modawazliq, qana'etsizlik we artuqche beslishishlerdin saqlinishtiki ehmiyitini tekitlep ötti. U bu uqumlarning kishiler selbiy chüshiniwalghan terepliriningmu barliqi heqqide toxtaldi.

Doktor erkin sidiq sebre heqqide qarashlirini bayan qildi. U amérikidiki ölimalarning qarashliridin yolgha chiqip sebirni izahlap ötti. U musibette muwapiq yash töküsh we ichidiki ghezepni chuqan'gha aylandurushningmu muwapiq terepliri barliqini otturigha qoydi.

Ölimalardin se'udi erebistanda yashaydighan zhurnalist sirajidin ezizi islamda sebirning türliri heqqide toxtilip chüshenche berdi.

Mutexessisler we ölimalarning ortaq qarishiche, sebre qandaqtur bezi passip oydikilerning neziridiki zulumgha süküt qilish, zalimgha biperwaliq qilish, adaletsizliklerning özlükidin ghayib bolushini kütüsh emes, belki chidam bilen ilgirilesh, iradiside mustehkem bolush, izchil bel qoyuwetmeslik dégen menilerde iken. Shükür déginimizmu hergiz bargha qana'et qilish, yoqning ghémini qilmasliq, kélechekning ghémini qilmay kündilik éhtiyajning péshide yashash dégenlik emes iken.