Firansiye parlaméntining 53 neper ezasi “Uyghurlarni qollash guruppisi” qurdi

Firansiyede neshrdin chiqidighan “Azadliq” géziti firansiye parlaméntining 53 neper ezasining “Uyghurlarni qollash guruppisi” ni qurghanliqini élan qildi.

30-Séntebir küni firansiyede neshrdin chiqidighan “Azadliq” géziti firansiye parlaméntining oxshash bolmighan partiyelerdin qoshulghan 53 neper ezasining xitayning jaza lagérlirigha xatime bérish üchün “Uyghurlarni qollash guruppisi” ni qurghanliqini élan qildi.

“Firansiye parlamént ezaliri Uyghurlarning yénida” namliq bu xewerde tilgha élinishiche, “Uyghurlarni qollash guruppisi” gha firansiyediki “Sotsiyalistlar we ittipaqdashlar partiyesi”, “Éké'ologiye we démokratlar partiyesi”, “Büyük solchillar partiyesi” qatarliq üch chong partiyening firansiye parlaméntidiki 53 neper ezasi imza qoyghan.

“Firansiye parlamént ezaliri Uyghurlarning yénida” namliq xewerde parlamént ezalirining mundaq bayanliri tilgha élinidu: “2016-Yilidin bashlap xitay hakimiyiti musulman türkiy tilliq xelq-Uyghurlargha qarita yoqitish siyasitini yürgüzüp keldi. 30-Séntebir küni parlaméntlar kolléktipi xitayning bu nomus lagérini taqash, qanunning zomigerlik, wehshiylik we yawayiliq üstidin ghalip kélishi üchün birlishish chaqiriqini otturigha qoydi.”

Xewerde yene munular tilgha élinidu: “Bir xelqning yoqilishqa yüzlinishi, bir dunyaning yoqilishqa yüzlinishi bilen oxshashtur. Nöwette xitayda bir tragédiye yüz bermekte. 2016-Yilining axirliridin bashlap xitay hakimiyiti shinjangdiki Uyghurlarning eqelliy kishilik heq-hoquqlirigha tajawuz qilip, insaniyetke qarshi jinayet ötküzüp kelmekte.”

Xewerde yene mundaq keskin ibariler orun alghan: “2016-Yilining axirliridin bashlap dunya xitayning gherbiy-shimalidiki insaniy qimmetning berbat qilinishigha közlirini yumup keldi. Uyghur rayoni 21-esirdiki kölimi eng zor bolghan türmige aylandi. 13 Milyonluq ahalige ige dep texmin qiliniwatqan Uyghurlardin 1 milyon 800 mingdin 3 milyon'ghiche bolghan kishi jaza lagérlirigha qamilip, éghir azabqa duchar bolmaqta we öltürülmekte. Meqset éniq hem rehimsiz: xitay dölet re'isi shi jinping bu musulman türkiy tilliq xelqqe qarita ‛qilchimu rehim qilmasliq‚ ni dawamlashturushni telep qilmaqta.”

Xewerde jaza lagérliridiki shepqetsiz qiynashlar, mejburiy emgek, mejburiy tughmas qilish, cheksiz nazaret, meschitlerning hem qebristanliqlarning chéqilishi, narisidelerning ata-aniliridin ayriwétilishi qatarliq paji'elerge a'it pakitlarning barghanséri köplep ashkara boluwatqanliqi tilgha élinip mundaq xulase qilinidu: “Pakitlar bu yerde irqiy qirghinchiliq yüz bériwatqanliqini, irqiy we diniy jehettin oxshimighan qan sistémisigha tewe bir milletning pilanliq hem meqsedlik halda yoqitiliwatqanliqini ispatlimaqta.”

Firansiye parlaméntining 53 neper ezasining “Uyghurlarni qollash guruppisi” ni qurushigha türtke bolghan “Yawropa Uyghur instituti” ning re'isi dilnur reyhan bu heqte toxtalghanda, mezkur guruppining qurulush jeryani we meqsiti heqqide chüshenche bérip ötti. D u q ning re'is wekili, “Sherqiy türkistan ölimalar birliki” ning mu'awin re'isi turghunjan alawudun ependimu bu heqte qarashlirini izhar qilip ötti.

“Firansiye parlamént ezaliri Uyghurlarning yénida” namliq xewerde “Uyghurlarni qollash guruppisi” ni qurghan parlamént ezalirining munularni tilgha alghanliqi izahlinidu: “Insanlarning tughulushidinla erkin, barawer ikenlikini dunyagha jakarlighan bir döletning wekilliri bundaq insaniy we exlaqiy tragédiyege duch kelgende süküt qilip hem bash chökürüp turuwalalmaydu. Waqit qalmidi, tarix bizni közetmekte. Belki biz jiddiy rewishte heriket qilidighan zaman keldi. Eger biz héchqandaq bir tedbir qollanmisaq, Uyghur millitini yoqitishtin ibaret bu siyaset aldimizdiki künlerde yaki heptilerde téximu esheddilishidu. Biz héch ish qilmighanliqning qorqunchluq bedilini töleymiz.”

Parlamént ezaliri sözliride yene “Bu xil yirginchlik jaza lagérlirini jiddiy rewishte taqap, Uyghurlarning hayatliq we kishilik heqlirini qoghdash, qanunning zorawanliq, wehshiylik we yawayiliq üstidin ghalip ikenlikini dunyagha jakarlash meqsitide ‛Uyghurlarni qollash guruppisi‚ ni qurup chiqqanliqi” ni tilgha alghan.