Gérmaniyede “Dölet halqighan basturushqa qarshi turush birleshmisi” qurulghan

12-Awghust “Gérmaniye awazi” radiyosi élan qilghan “Chet el jasuslirining tehditi: dölet halqighan basturush” namliq xewerge asaslan'ghanda, qisqiche TNR Dep atalghan “Dölet halqighan basturushqa qarshi turush birleshmisi” gérmaniyede resmiy qurulghan. D u q, gérmaniye tibet jem'iyiti, chégrasiz muxbirlar teshkilati, qanun we démokratiyeni qollash fondi jem'iyiti, xongkonggha erkinlik jem'iyiti qatarliq 11 teshkilat “Dölet halqighan basturushqa qarshi turush birleshmisi” ning qurghuchi ezaliri bolup hésablinidiken.

“Dölet halqighan basturushqa qarshi turush birleshmisi” ning bayanatida mundaq déyilgen: “Biz gérmaniyediki kishilik hoquq we muhajirlar teshkilatlirining birleshmisi, meqsitimiz kishilerning dölet halqighan basturush we buning gérmaniyediki kishilik hoquq, erkinlik we bixeterlikke körsitiwatqan tesirige bolghan tonushini östürüshtur.”

Bayanatta yene mundaq déyilgen: “Pütün dunya miqyasida künséri ewj éliwatqan mustebitlikning tenqidiy sadalargha, öktichilerge, kishilik hoquq qoghdighuchilirigha, ziyankeshlikke uchrighuchi xelqlerning ezalirigha we sürgündiki muxbirlargha bolghan bésimi barghanséri küchiyip barmaqta. Gérmaniyediki tenqidiy sadalar we ziyankeshlikke uchrighuchi xelqlerning ezalirimu özlirining esli dölitining basturushlirigha duch kelmekte.”

 “Dölet halqighan basturushqa qarshi turush birleshmisi” ning qurulushida aktip rol oynighan d u q bérlin ishxanisining mudiri gheyur qurban ependining bildürüshiche, ular gérmaniye saqchi da'iriliri we edliye organlirining diqqitini xitayning chégra halqighan basturushlirigha tartish hemde mezkur teshkilatning qurulushi üchün bir yildin artuq tirishchanliq körsetken. U sözide, xitayning chégra halqighan basturushlirigha munasiwetlik mesililerning nöwette gérmaniye hökümitining köngül bölüsh da'irisidiki bir mesilige aylan'ghanliqini tekitlidi.

“Gérmaniye awazi” radiyosi élan qilghan “Chet el jasuslirining tehditi: dölet halqighan basturush” namliq xewerde bayan qilishiche, xitayning dölet halqighan basturushliri Uyghur, tibet, xongkong pa'aliyetchiliridin sirt, chet ellerde yashawatqan xitay puqralirighimu barghanséri küchlük tehditler shekillendürmekte iken.

Xewerde gérmaniyege kelginige 10 yil bolghan, 2019-yili xitayning “Yuqumni nölge chüshürüsh” siyasitige qarshi pa'aliyet qilghanliqi üchün xitay hakimiyitining bésimigha uchrighan yü ming isimlik bir xitay qizining kechmishlirige orun bergen. Bu qiz özi téléfon arqiliq biwasite tehditke uchrapla qalmay, uning yurtidiki ata-anisimu éghir bésim astida qalghan. Ata-anisi uning xitaygha qaytip kélishini we xitaygha qarshi pa'aliyetlerde bolmasliqni ötün'gen. Xitay hakimiyiti uningdin hetta “Bundin kéyin xitaygha qarshi pa'aliyetlerge qatnashmaymen” dep wediname yézip bérishni telep qilghan.

Gheyur qurban ependining bildürüshiche, gérmaniyede qurulghan “Dölet halqighan basturushqa qarshi turush birleshmisi” uzun yillardin buyan xitayning her türlük tehditlirige duchar boluwatqan Uyghur we bashqa milletlerning heq-hoquqini qoghdashta muhim rol oynaydiken. Gérmaniyediki weziyet analizchisi enwer ehmet ependimu bu heqte öz qarashlirini ipade qilip ötti.

“Dölet halqighan basturushqa qarshi turush birleshmisi” ning bayanatida otturigha qoyulushiche, mezkur teshkilat xitaygha oxshash mustebit döletlerning jismaniy we reqemlik hujumliri, egishiwélish, nazaret qilish, ishlirigha tosqunluq qilish, öz dölitige qaytishqa mejburlash hemde yiraqtin tehdit sélish qatarliq qilmishlirigha gérmaniyening asasiy qanuni boyiche qarshi turushni özlirige wezipe qilidiken.