Heptilik xewerler (15 - féwraldin 19 - féwralghiche)
2016.02.19
Tayland herbiy soti bultur bangkoktiki partlash weqesige chétishliq dep tutqun qilghan ikki neper Uyghur gumandargha sot achqan
Igilinishiche, tayland herbiy soti 16 - féwral küni bilal muhemmet bilen mir'eli yüsüp isimlik ikki neper Uyghur gumandar üstidin sot achqan.
Mezkur ikki neper Uyghur gumandar ötken yili 17 - awghustta bangkokta yüz bergen partlash weqesidin kéyin tayland saqchiliri teripidin qolgha élin'ghan. Ularning tayland herbiy sotida özlirining Uyghur ikenlikini we ürümchidin kelgenlikini étirap qilghanliqi melum.
Halbuki, sot harpisida adem qaradagh dégen isim bilen melum bolghan bilal muhemmet we mir'eli yüsüp adwokati arqiliq tayland herbiy da'irilirining özlirige artqan jinayetlirini ret qilghan.
Tayland herbiy sotining ikki neper Uyghur gumandar üstidin achqan soti d u q ning diqqitini qozghidi.
Awstraliyede bayraq chiqarghan telghet abbas tiyatirxana ichide bolup ötkenler heqqide melumat berdi
8 - Féwral küni awstraliyediki sidnéy tiyatirxanisida ay yultuzluq kök bayraq chiqirip xitayning “Shinjang féstiwali” ni meghlubiyetke uchratqan ikki neper Uyghur yashning biri - telghet abbas yéqinda radi'omiz ziyaritini qobul qildi.
Melum bolushiche, telghet abbas féstiwaldikilerning diqqitini burap söz bashlighanda sehnidiki xitay riyasetchimu awazini kötürüp sözlep telghet abbasning awazini bésip chüshüshke tirishqan.
Halbuki, telghet abbas tiyatirxanidiki qolayliq orni, heqqaniy sözliri we jarangliq awazi bilen tamashibinlarning diqqitini özige tartqan. Uning sözidin tesirlen'gen amanliq xadimlirimu uning sözini dawamlashturushigha yol qoyghan.
Rabiye qadir xanimning teywen'ge kirelmigenliki “Asiya - tinch okyan diniy erkinlik munbiri” ni epsuslandurghan
“Asiya - tinch okyan diniy erkinlik munbiri” ning tunji nöwetlik xelq'araliq yighini 18 - féwral küni teywenning tawyüen shehiride ötküzülgen.
Mezkur yighin'gha dunya Uyghur qurultiyining re'isi rabiye qadir xanim we bashqa birqanche muhim méhmanlar alahide teklip qilin'ghan bolsimu, lékin taki yighin'gha ikki kün qalghuche teywen da'iriliri ularning wiza iltimasigha jawab bermigen.
Mezkur yighinni teshkilligen “Démokratik tinch okyan ittipaqi” 16 - féwral küni bu munasiwet bilen muxbirlarni kütüwélish yighini ötküzgen.
Yighinda mezkur teshkilatning re'isi, teywenning sabiq mu'awin prézidénti lü shyulyen bayanat bérip, rabiye qadir xanim qatarliq asasliq méhmanlarning teywen'ge kirish wizisi bérilmigenliki seweblik mezkur yighin'gha qatnishalmaydighanliqini we buningdin bekmu epsuslan'ghanliqini bildürgen.
Rabiye xanim bu munasiwet bilen radi'omiz ziyaritini qobul qilip, bu mesile heqqide inkas qayturdi.
Mekit nahiyesi yene bir türküm Uyghur yashlirini xitay ölkilirige ishlemchilikke ewetken
18 - Féwral küni mekit nahiyesidin yene 300 neper Uyghur yashning shendung ölkisige ishlemchilikke ewetilgenliki melum.
“Shinjang xewerler tori” ning bu heqtiki melumatigha qarighanda, mekit nahiyesi 2016 - yili ichide “Éshincha emgek küchlirini ichki ölkilirige yötkesh” namida jem'iy ikki ming neper Uyghur yashni xitay ölkilirige ewetishni pilanlimaqtiken.
Xitay hökümet taratqulirining bu heqtiki xewerliride Uyghur yashlirining “Namratliqtin qutulush” üchün “Özlükidin ichki ölkilerge mangghanliqi” alahide bildürülgen bolsimu, emma bu ish chet'ellerdiki Uyghur teshkilatliri we xelq'ara kishilik hoquq organlirining izchil tenqidige uchrap kelmekte.
Ularning bildürüshiche, her yili yüzminglighan xitay köchmenlirining Uyghur élige köchürülüp ishlesh we yashash shara'itigha ige qiliniwatqan bir weziyette, Uyghur emgek küchlirining xitay ölkilirige tarqaqlashturulushi xitayning milletler siyasitige so'al peyda qilidiken.
Kelpin qatarliq bir qisim nahiyelerde diniy teblighqa qatnashqan yashlar tutqun qilinmaqtiken
Igilinishiche, yéqindin buyan da'iriler Uyghur élining jenubidiki bir qisim nahiyelerde “Diniy esebiylikke zerbe bérish” dolquni qozghap, diniy tebligh pa'aliyetlirige qatnashqan yashlarni dawamliq tutqun qilmaqtiken.
Kelpin nahiyelik saqchi da'iriliri radi'omizning bu heqtiki so'allirigha inkas qayturup, diniy teblighqa qatnashqanliq sewebidin tutqun qilinish weqesini inkar qildi. Halbuki, aqsudiki bir qisim ahaliler kelpin we kucha nahiyiliride “Diniy esebiylikke zerbe bérish herikiti” de bir qisim yashlarning tutqun qilin'ghanliqini delillidi.
Melum bolushiche, kelpin nahiyiside aldinqi yillardin bashlan'ghan “Diniy esebiylikke zerbe bérish herikiti” dawamida az bolmighan kishiler tutqun qilinip sotlan'ghan. Ular yerlik da'iriler teripidin “Qanunsiz diniy tebligh pa'aliyetlirige qatnashqan” dégendek türlük jinayetler bilen eyiblen'gen.
Awstraliyediki “Shinjangliqlar jem'iyiti” ning gholluq ezasi ablimit sadiq sidnéydiki chaghan kéchilikini teshkilleshte rol alghanliqini yoshurmidi
Ijtima'iy uchur wasitiliride awstraliyediki atalmish “Shinjangliqlar jem'iyiti” ning gholluq ezasi ablimit sadiqning sidnéyda ötküzülgen “Shinjang féstiwali” ni teshkilleshte muhim rol oynighanliqi xewer qilin'ghan idi.
Ilgiri Uyghur élide kino artisliqi bilen bilin'gen ablimit sadiq bu heqte radi'omiz ziyaritini qobul qilip, özining “Shinjangliqlar jem'iyiti” ning ezasi ikenlikini ret qilghan bolsimu, emma mezkur kéchilikning ötküzülüshide özining teklipke bina'en “Shinjangliqlar jem'iyiti” we xitay elchixanisi bilen yéqindin maslashqanliqini yoshurmidi.
Melumki, awstraliye muhajirettiki Uyghurlar eng baldur yerleshken döletlerning biri. Bu elde hazir 5000 din artuq Uyghur jama'iti yashimaqtiken. Sabiq kino artisi ablimit sadiqning bayanliri, chet'eldiki xitay terepdari bir Uyghurning tunji qétim radi'omizda öz pikri we meydanini ashkara bayan qilishi bolup hésablinidu.