Heptilik xewerler (30-iyuldin 5-awghustqiche)

Muxbirimiz qutlan
2016.08.06
erkin-asiya-radiosi-yengi.jpg Erkin asiya radi'osi Uyghur bölümi heptilik xewerliri
Photo: RFA

1. Xangju saqchi da'iriliri chiqarghan Uyghurlarni melum qilish  heqqidiki uqturush küchlük inkas qoghidi

Yéqinda ijtima'iy taratqularda xangju sheherlik saqchi da'irilirining  herqaysiy idare-organlargha chüshürgen bir jiddiy uqturushi küchlük inkas peyda qildi.

Mezkur uqturushta Uyghurlar bayqalghan haman saqchigha melum qilish telep qilinip, melum qilghuchigha 500 som mukapat bérilidighanliqi eskertilgen. Halbuki, xangju sheherlik saqchi da'iriliri bilen yerlik hökümet organliri bundaq bir uqturushni chiqarghanliqini inkar qildi.

Mezkur uqturush “20 Dölet guruhi” bashliqlirining uchrishishi xangjuda ötküzülush aldida turghanda torda tarqalghan. Xitay öktichiliridin chén pokung buni “Xitay dölet térrorchiliqining bir qismi” dégen bolsa, amérika Uyghur birleshmisining re'isi ilshat hesen “Xitay saqchilirining Uyghurlargha qaratqan bu xil qilmishi natsistlarning eyni waqitta yehudiylargha qaratqan étnik tazilash siyasitin héchqandaq perqi yoq,” dédi.

2. Taylandta tutup turuluwatqan Uyghur mehbuslarning xotun-balliri muraji'etname élan qildi

Tayland türmiside tutup turuluwatqan Uyghur musapirlarning istanbulda yashawatqan xotun-baliliri yéqinda muraji'etname élan qilip, dunya jama'itidin yardem telep qilghan.

Muraji'etnamide, tayland türmiside hazirgha qeder tutup turuluwatqan Uyghur musapirlarning türkiyige élip kélin'gen xotun-balilirining éghir qiyinchiliqta yashawatqanliqi bayan qilin'ghan hemde ularni qutuldurush üchün dunya jama'itining yardem bérishi chaqiriq qilin'ghan.

Muraji'etnamida yene istanbulda ige-chaqisiz qalghan Uyghur ayallirining taylandta tutup turuluwatqan erlirining xitaygha qayturulushidin endishe qiliwatqanliqi bildürülgen.

Melum bolushiche, taylandta hélihem 70 tin artuq Uyghur musapir tutup turulmaqtiken.

3. Yaponiyede “Uyghurlar awazi” namliq tor téléwiziyesi körürmenler bilen yüz körüshken

30-Iyuldin bashlap yaponiyede tarqitilishqa bashlighan “Uyghurlar awazi” namliq tor téléwiziyesining tunji programmisi körürmenler bilen yüz körüshken.

Yaponiye Uyghur jem'iyiti teripidin bashqurulidighan “Uyghurlar awazi” tor téléwiziyesi bundin kéyin her ayda bir qétim Uyghurlargha a'it yéngi programmilarni teyyarlap körürmenler diqqitige sunidiken.

Igilinishiche, yaponiye Uyghur jem'iyiti yaponiyediki dangliq téléwiziye qanili “Sakura” bilen hemkarliship, “Uyghurlar awazi” namliq tor téléwiziyesini tarqitidiken. Yaponiye Uyghur jem'iyitining re'isi ilham mehmut, mezkur tor téléwiziyeside Uyghurlarning siyasiy, ijtima'iy ehwali bilen tarix, medeniyitige da'ir mezmunlarning körsitilidighanliqini bildürdi.

4. Abduweli ayup özining xitay qamaqxaniliridiki qabahetlik kechürmishliridin eslime teqdim qildi

Abduweli ayupning 2011-yili amérikidiki oqushini tamamlap weten'ge qaytishi we xususiy mektep échip, krizis ichide turuwatqan Uyghur ma'aripi üchün yéngi yol achmaqchi bolghanliqi öz xelqining kélechiki üchün qayghuruwatqan Uyghur serxillirigha nisbeten zor bir sinaq bolghan idi.

Halbuki, bu éghir sinaqqa tewekkül qilghan abduweli ayup uzun ötmeyla da'irilerning tutqun qilishigha uchraydu.

Bügün türkiyede hör yashawatqan abduweli ayup radiyomiz ziyaritini qobul qilip, özining ürümchidiki tengritagh rayonluq tutup turush orni bilen lyudawan we michüen qamaqxanilirida béshidin kechürgen qabahetlik kechürmishlirini anglarmenler diqqitige sundi.

5. Uyghurlar  topliship olturaqlashqan  mehelle‏-koylarda  réshatka  qurup bashqurush  kéngeytilmektiken

Yéqinda xitay da'irilirining ürümchidiki Uyghurlar topliship olturaqlashqan mehelle-koylarda réshatka qurup bashqurush tüzümini yolgha qoyghanliqi melum bolmaqta.

Yerlik da'iriler buning “Muqimliq” üchün élin'ghan bir tedbir ikenlikini étirap qildi.

Shahitlarning radiyomizgha bildürüshiche, da'irilerning Uyghur mehellilirini réshatka bilen qorshawgha élip bashqurush tüzümi Uyghur élining jenub we shimaligha üzlüksiz kéngeymektiken.

Melum bolushiche, “5-Iyul weqesi” din kéyin da'iriler ürümchi shehirining beyge meydani, yamaliq téghi rayoni qatarliq jaylirigha topliship olturaqlashqan Uyghur mehelle-koylirini chéqip-tüzliwetken bolup, réshatkiliq mehelle qurush charisini tedrijiy yolgha qoyghan iken.

6. Uyghur élidiki istudéntlargha uyushturulghan tetillik siyasiy teshwiqat léksiyeliri dawam qilmaqtiken

Uyghur élidiki ijtima'iy taratqularning uchurlirigha qarighanda, bu yilliq yazliq tetil üchün yurtigha qaytqan aliy mektep oqughuchiliri yerlik da'irilerning pilanlishi bilen “Siyasiy teshwiqat” léksiyesi anglashqa uyushturulmaqtiken.

Yerlik ma'arip xadimlirining ashkarilishiche, 27-iyul küni qumul shehirining qaradöwe bazirida yazliq tetil mezgilide yurtigha qaytqan aliy mektep oqughuchilirigha mexsus léksiye uyushturulghan.

Xoten ma'arip tarmaqliridin igilishimizche, lop nahiyesining hanggiya yézisida bu yil yazliq tetil mezgilide oqughuchilargha qaritilghan iz qoghlap nazaret qilish wezipisi pewqul'adde küchiyip, oqughuchilar her jüme küni mektepke yighiwélinmaqtiken.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.