ھەپتىلىك خەۋەرلەر (6-ئاۋغۇستتىن 12-ئاۋغۇستقىچە)

ھەپتىلىك خەۋەرلەر (6-ئاۋغۇستتىن 12-ئاۋغۇستقىچە)

1. داڭلىق ناخشىچى سەنۇبەر تۇرسۇن لوس-ئانجېلىستا ئۇيغۇر خەلق ناخشىلىرىنى ياڭراتتى

7-ئاۋغۇست كەچقۇرۇن ئامېرىكىنىڭ لوس-ئانجېلىس شەھىرىدىكى كالىفورنىيە مەدەنىيەت ۋە سەنئەت سارىيىدا «سەنۇبەر تۇرسۇن ناخشا كېچىلىكى» ئۆتكۈزۈلگەن.

سەنۇبەر تۇرسۇن باشچىلىقىدىكى 4 نەپەر ئۇيغۇر سەنئەتكار مەزكۇر ناخشا كېچىلىكىدە ئۇيغۇر مۇقاملىرى بىلەن خەلق ناخشىلىرىنى ۋايىغا يەتكۇزۈپ ئورۇنداپ، پۈتۈن مەيداندىكى تاماشابىنلارنى ھاياجانغا سالغان.

بۇ ھەقتە رادىيومىز زىيارىتىنى قوبۇل قىلغان لوس-ئانجېلېستىكى ئوپتىكا ئېنژېنىرى ئەركىن سىدىق ئەپەندى ئۆزىنىڭ «سەنۇبەر تۇرسۇن ناخشا كېچىلىكى» دە ھېس قىلغانلىرىنى ئاڭلارمەنلەر بىلەن ئورتاقلاشتى. ئۇنىڭ بىلدۈرۈشىچە، لوس-ئانجېلېستا ئولتۇرشلۇق 70 كە يېقىن ئۇيغۇر «سەنۇبەر تۇرسۇن ناخشا كېچىلىكى» نى كۆرگەن.

2. دائىرىلەر «زامانغا لايىق مەدەنىي كىيىنىش» نىڭ ئۇيغۇر ئېلىدا مەجبۇرىي يولغا  قويۇلۇۋاتقانلىقىنى دەلىللىدى

ئىگىلىشىمىزچە، ئۆتكەن ھەپتە قەشقەرگە ساياھەتكە بارغان بىر نەپەر ئۇيغۇر ئۆزىنىڭ  «پۈتۈنلەي زامانىۋىيلاشقان قەشقەر» نى  كۆرگەنلىكىنى، ھازىرقى قەشقەرنىڭ «شىمالدىكى ئۈرۈمچى، شىخەنزە قاتارلىق شەھەرلەردىن ھېچقانداق پەرقىنىڭ قالمىغانلىقى» نى ئىلگىرى سۈرگەن.

رادىيومىزغا ئەھۋال ئىنكاس قىلغان يەرلىك ئۇيغۇرلار  بۇ خىل ئۆزگىرىشنىڭ ھۆكۈمەت يولغا قويۇۋاتقان «دىنىي رادىكاللىقتىن يىراقلىشىپ مەدەنىيلىشىش» تەشەببۇسىنىڭ نەتىجىسى  ئىكەنلىكىنى  تەكىتلىدى.

ئىگىلىشىمىزچە،  جەنۇبىي ئۇيغۇر دىيارىدىكى كورلا، ئاقسۇ قاتارلىق جايلاردىمۇ بۇ خىل «زامانغا لايىق مەدەنىيلىشىش»  تەشەببۇسىنىڭ مەجبۇرىي يولغا قويۇلۇۋاتقانلىقى ئاشكارا بولماقتا.  

3. ئامېرىكا بىلەن ھىندىستاننىڭ ئوتتۇرا ئاسىيا دىپلوماتىيەسىدە ئۇيغۇر مۇتەپپەككۇرلىرىنىڭ پىكىر بايلىقى پايدىلىنىلماقتا

ئامېرىكا بىلەن ھىندىستاننىڭ يېقىندىن بۇيان ئۆزلىرىنىڭ ئوتتۇرا ئاسىيا دىپلوماتىيەسىدە ئۇيغۇر مۇتەپپەككۇرلىرىنىڭ پىكىر بايلىقلىرىدىن پايدىلىنىۋاتقانلىقى كۆزەتكۈچىلەرنىڭ دىققىتىنى قوزغىماقتا.

ئامېرىكا دۆلەت ئىشلىرى مىنىستېرى جون كەرى بۇ يىل 3-ئاۋغۇست كۈنى ۋاشىنگتوندا ئۆتكۈزۈلگەن ئوتتۇرا ئاسىيادىكى 5 دۆلەت دىپلوماتىيە مىنىستىرلىرى يىغىنىدا يۈسۈپ خاس ھاجىبنىڭ «قۇتادغۇ بىلىگ» ناملىق مەشھۇر ئەسىرىدىن نەقىل كەلتۈرۈپ سۆزلىگەن بولسا، ئۆتكەن يىلى ھىندىستان باش مىنىستېرى مودى قازاقىستان پايتەختى ئاستانادا سۆزلىگەن نۇتقىدا ئابدۇرەھىم ئۆتكۈرنىڭ «ئىز» ناملىق شېئىرىدىن بىرقانچە مىسرانى ئوقۇغان ئىدى.

بۇ ھەقتە پىكىر بايان قىلغان شائىر ئەخمەتجان ئوسمان بىلەن ئىقتىسادشۇناس پەرھات بىلگىن ئەپەندىلەر، بۇ ھەقىقەتەنمۇ  دىققەت قىلىشقا تېگىشلىك بىر بۇرۇلۇش، دەيدۇ.

4. دائىرىلەر ئوقۇغۇچىلار ئارقىلىق ئۇلارنىڭ ئائىلىسىنىڭ دىنىي مۇھىتىنى تەپسىلىي ئىگىلىمەكتىكەن

مەلۇم بولۇشىچە، يېقىندا ئاقسۇنىڭ مەلۇم ناھىيەلىك مائارىپ ئىدارىسى ئوتتۇرا-باشلانغۇچ مەكتەپ ئوقۇغۇچىلىرىغا جەدۋەل تارقىتىپ، ئۇلارنىڭ دىنىي ئېتىقاد ئەھۋالىنى تەپسىلىي تولدۇرۇشىنى تەلەپ قىلغان.

دائىرىلەر يەنە 1-سېنتەبىر يېڭى ئوقۇش مەۋسۇمى باشلىنىشى بىلەن ھەر بىر ئوقۇغۇچىنىڭ مەزكۇر جەدۋەلنى تولدۇرۇپ مەكتەپكە تاپشۇرۇشىنى شەرت قىلغان.

بۇ ئەھۋالدىن تەپسىلىي خەۋەردار بىرىنىڭ بىلدۈرۈشىچە، مەزكۇر جەدۋەلدە، «ئائىلىڭىزدە قانچە كىشى دىنغا ئېتىقاد قىلىدۇ؟ قانداق دىنىي پائالىيەتلەر بىلەن شۇغۇللىنىدۇ؟ ھىجابلانغان، ساقال قويغانلار بارمۇ-يوق؟ دېگەندەك سوئاللار سورالغان ئىكەن.

5. ئۇيغۇر كۆزەتكۈچىلەر خىتاي بىلەن فىرانسىيەنىڭ ئاياللارنىڭ ئورۇنىۋېلىشنى چەكلىشىدە ماھىيەتلىك پەرق مەۋجۇت، دەپ قارىماقتا

ئالدىنقى كۈنى ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونلۇق پارتكومنىڭ كارنىيى  بولغان تەڭرىتاغ تورى فىرانسىيەدىكى ئاياللارنىڭ ئورۇنىۋېلىشىنى چەكلەش قانۇنى ۋە ئۇنىڭ ئىجرا قىلىنىش ئەھۋالى ھەققىدە بىر پارچە مەخسۇس ماقالە ئېلان قىلغان.

بۇ ھەقتە پىكىر بايان قىلغان ئۇيغۇر كۆزەتكۈچىلەر مەزكۇر ماقالىنىڭ خىتاينىڭ ئۇيغۇرلارغا قاراتقان دىنىي چەكلىمىلىرىنى ئاقلاش ئۈچۈن ئېلان قىلغانلىقىنى ئىلگىرى سۈردى.

كۆزەتكۈچىلەردىن ئەختەم ئەپەندى فىرانسىيەنىڭ ئاياللارنىڭ ئورىنىۋېلىشىنى چەكلىشى بىلەن خىتاينىڭ مىللىي ئاسسىمىلىياتسىيەنى مەقسەت قىلغان دىنىي چەكلىمىلىرى ئارىسىدا ماھىيەتلىك پەرقلەرنىڭ مەۋجۇتلۇقىنى ئالاھىدە تەكىتلىدى.

6. كۆزەتكۈچىلەر «تۇلپار مۇكاپاتى» نىڭ ئۇيغۇر ۋە باشقا مىللەتلەر ئەدەبىياتىنى خىتاي تىللىق ئىجادىيەت يۆنىلىشىگە باشلاپ كېتىۋاتقانلىقىنى ئىلگىرى سۈرمەكتە

«تۇلپار مۇكاپاتى» خىتايدىكى ئاز سانلىق مىللەتلەر يازغۇچىلىرىغا بېرىلىدىغان دۆلەت دەرىجىلىك ئەڭ يوقىرى ئەدەبىيات مۇكاپاتى.

ئىلگىرى ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونىدىن «تۇلپار مۇكاپاتى» غا كۆرسىتىلگەن يازغۇچىلارنىڭ مۇتلەق كۆپ قىسمىنىڭ ئۇيغۇر ۋە قازاق تىللىرىدا ئەسەر يازىدىغان يازغۇچىلار ئىكەنلىكى مەلۇم. ھالبۇكى، يېقىندىن بۇيان مەزكۇر مۇكاپاتنىڭ تىبەت ۋە ئۇيغۇر ئېلىدىكى نامزاتلىرى ئاساسەن دېگۈدەك خىتاي تىلىدا ئەسەر يازىدىغان يازغۇچىلارغا قارىتىلىشقا باشلىغان.  بۇ ھال مۇھاجىرەتتىكى ئۇيغۇر سەرخىللىرىنى كۈچلۈك ئەندىشىگە سالماقتىكەن.

ئىگىلىنىشىچە، بۇ يىل 3 نەپەر ئۇيغۇر يازغۇچىنىڭ ئەسىرى «تۇلپار مۇكاپاتى» غا ئېرىشكەن بولۇپ، ئۇلارنىڭ ئىچىدە خىتايچە يازىدىغان ئۇيغۇر يازغۇچىلاردىن  غەيرەت ئاسىم بىلەن گۈلنار ئوبۇلنىڭ ئەسەرلىرى بار ئىكەن.  ئىلتەبىر تەھرىرلىدى.