Heptilik xewerler (24-yanwardin 30-yanwarghiche)

Erkin asiya radi'osi Uyghur bölümi heptilik xewerliri

Béyjinggha 61 qétim erz qilip barghan 71 yashliq ema erzdar qamaqqa élin'ghan

Béyjinggha 61 qétim erz qilip barghan 71 yashliq ema erzdar éli rishitning bir yildin béri pichanda qamaqqa élin'ghanliqi melum.

Pichan yéngiyerlik éli rishit, 20 yilning aldida kichik bir ijtima'iy jédelge chétilip qélip tutqun qilin'ghan, soraq we qiynash dawamida uning bir közige tok kaltek tégip, shu közi kardin chiqqan.

Soraq axirida éli rishit gunahsiz dep qarilip qoyup bérilgen, emma uninggha héchqandaq tölem bérilmigen. Shuning bilen éli rishitning 20 yilgha sozulghan erz sepiri bashlan'ghan.

U béyjinggha 61 qétim barghandin kéyin, bultur 2-ayda tutqun qilin'ghan. U tutulup bir yildin buyan uning nediliki, salametlik ehwali we qanuniy salahiyiti heqqide a'ilisi héchqandaq uchur alalmighan. Nöwette uning ikki oghli tutqun dadisining halidin xewer tépish üchün saqchi we bashqa hökümet organliri arisida tépirlap yürmekte.

Musulman doxtur ayal taylandta qaza qilghan 3 yashliq abdullani 53 kün baqqan

Melum bolushiche, tayland musulmanliridin bolghan bir doxtur ayal taylandta qaza qilghan 3 yashliq abdullani 53 kün baqqan. Gerche bu ayal yat tilliq bir musulman bolsimu, lékin musapir bala abdullagha anilargha xas méhir-muhebbet yetküzgen.

Ötken yili 12-ayning eng axirqi heptiside 3 yashliq musapir bala abdullaning taylandtiki bir doxturxanida 53 kün yalghuz yétip qaza qilghanliqi xewer qilin'ghan idi.

Türkiyede yashighuchi Uyghurlardin abduqadir tümtürk ependi bu jeryanlargha özi biwasite qatnashqan shahitlardin biridur.

Uning bildürüshiche, mezkur ayal doxtur doxturxanida abdullani aniliq méhri bilen baqqandin sirt, abdullaning méyitini uzitishqa 600 kilométir mashina heydep kelgen we merhum abdullaning yüzige yüzini yéqip:“Kechür balam men sanga aniliq méhrini toluq yetküzelmidim” dep haza achqan. Bu etraptikilerning qelbini örtigen.

Hoquq teshkilati 2014‏-yili Uyghur ili weziyitining dawamliq jiddiyleshkenlikini bildürdi

Kishilik hoquqni közitish teshkilati 2015‏- yilliq doklatida Uyghur ilining ötken yilliq kishilik hoquq weziyiti heqqide toxtilip, 2014‏-yili Uyghur ili weziyitining dawamliq jiddiyleshkenlikini bildürdi.

Mezkur organ doklatida buning seweblirini xitayning siyasitige baghlap, “Keng kölemlik milliy kemsitish, qattiq diniy basturush, dawamliq küchiyip barghan medeniyet jehettiki bésim shinjang Uyghur aptonom rayonida jiddiychilikni dawamliq kücheytti” dep körsetti.

Doklatta yene, Uyghur élide térrorluqqa alaqidar délolarning adil sotlan'ghanliqida jiddiy guman barliqini eskertip, bu délolargha alaqidar musteqil uchurning kemliki, hökümetning ularni chaqmaq tézlikide sotlishi, xitay qanunining térrorluq gumandarlirini uzun mezgil soraqsiz tutup turushqa yol qoyushi, bu xil endishilerni peyda qilghanliqini bildürdi.

Kelpin jama'iti türmidiki diniy ölimani képillikke qoyup bérishni telep qilghan

Kelpindiki Uyghur jama'iti kelpin nahiyelik hökümet we ürümchidiki türme da'irilirige iltimas sunup, yillardin buyan türmide yétiwatqan 85 yashliq ölima ablimit qari hajimni képillikke qoyup bérishini telep qilghan. Ular yazma iltimasida uning jaza mudditini öyide ötishini, buning üchün özlirining kapalet béridighanliqini bildürgen. Epsuski, hökümet we türme da'iriliri kelpin xelqining bu telipini keskin ret qilghan.

Buningdin 6 yil ilgiri 17 yilliq qamaq jazasigha höküm qilin'ghan ablimit qari hajimning nöwette ürümchidiki melum türmide jaza mudditi ötewatqanliqi melum.

Igiligen uchurlardin melum bolushiche, ablimit qari hajimning salametliki pewqul'adde nacharlashqan, rohiy halitidimu binormalliq körülgen.

Diniy ölima ablimit qari hajimning oghli memet qariningmu muddetsiz qamaqqa höküm qilin'ghanliqi melum.

Rabiye qadir xanim nöwettiki Uyghur weziyitini anglitish üchün yaponiyege bardi

28-Yanwar chüshtin kéyin yaponiyege yétip kelgen dunya Uyghur qurultiyi re'isi rabiye qadir xanim Uyghurlar nöwette duch kéliwatqan siyasiy weziyetni yaponiye hökümiti, yaponiye axbarati we xelqige anglitish üchün yaponiyege kelgenlikini bildürdi.

U yene bu qétimqi sepiri jeryanda yaponiye emeldarliri bilen körüshüp, bir yildin buyan taylandta qapsilip qalghan Uyghur musapirlar mesilisini otturigha qoyidighanliqi we ularning qollishini qolgha keltürüsh üchün tirishidighanliqini bildürdi.

Rabiye qadir xanimning éytishiche, yaponiye asiyadiki eng qudretlik démokratik dölet bolghanliqi üchün, bu dölette Uyghur dewasini qanat yaydurush intayin muhim iken.

Rabiye qadir xanim tokyo narita ayrodromigha chüshkende bir qisim yaponiye metbu'atlirining ziyaritini qobul qildi.

U nöwette yaponiyediki siyasiy pa'aliyitini dawam qilmaqta.

Yopurghida 65 a'ile xeterlik öylerge mejburiy köchürülgen

Ashkarilinishiche, yopurgha bay'awatta 65 a'ile süpet ölchimidin ötmigen xeterlik öylerge mejburi köchürülgen.

Yopurgha nahiyisining bay'awat yéza 3-kentide 2011-yili we 2012 yilliri 100 ge yéqin a'ilige yer tewreshke chidamliq öy sélip bérish üchün qurulush bashlan'ghan.

Qurulush, déyilgen waqitta pütmigenning üstige ölchemlik matériyallar ishlitilmigechke öy pütmey turupla bixeterlik mesilisi körülüshke bashlighan, bu ehwalni ahaliler topliship bérip alaqidar orunlargha melum qilghan.

Tekshürüshte öy süpet ölchimidin ötmigen bolsimu, yerlik da'iriler ahalilerni bu öylerge derhal köchüshke mejburlighan. Hetta bu öylerge köchmise siyasiy jehettin xatalishidighanliqini eskertip tehdit salghan. Netijide 65 a'ile süpet ölchimidin ötmigen atalmish yer tewreshke chidamliq öylerge mejburi köchürülgen.