Һәптилик хәвәрләр (21 - июндин 27 - июнғичә)

Кәлпин наһийиси тәвәсидики бир мәсчит һөкүмәт тәрипидин чеқиветилди

Бир нәччә һәптә илгири уйғур или ақсу вилайити кәлпин наһийиси тәвәсидики бир мәсчит йәрлик һөкүмәт тәрипидин чеқиветилгән.

 Мәсчит ақсу вилайити кәлпин наһийиси юрчи йезиси үстүнки қумериқ кәнтигә җайлашқан болуп, дуня уйғур қурултийиниң билдүрүшичә, бу мәсчит қанунсиз һалда селинғанлиқи һәмдә бу йил авғустта хитайниң бейҗиң шәһиридә өткүзүлидиған олимпик йиғинини қоллайдиған лозунка, пилакатларни мәсчит темиға чаплашни рәт қилғанлиқи сәвәблик һөкүмәт даирилири мәзкур мәсчитни чеқиветиш буйруқи чүшүргән.

Радиомиз йәрлик орунлардин игилигән мәлуматларға қариғанда, үстүнки қумериқ кәнти тәвәсидики бу мәсчит тағлиқ мәһәллигә җайлашқан болуп, мәсчиттә көпинчә кәнт тәвәсидики асаслиқ мәсчиттә намаз оқушни рәт қилған яшлар топлишип намаз оқуйдиған болуп, мана бу мәзкур мәсчитиниң чеқилишидики бир сәвәб икән.

Қумериқ кәнти кадириниң радиомизға билдүрүшичә, бу мәсчит қанунсиз селинған  болғачқа,  буму мәзкур мәсчитниң чеқиветилишидики сәвәбләрниң бири икән. 

Японийә һәрбий парахоти иккинчи дуня урушидин кейин тунҗи қетим хитайға қәдәм басти

японийә һәрбий парахоти, 24 июн сәйшәнбә күни хитайниң гуаңдуң өлкисидики җәнҗяң портиға киргән болуп, бу японийә һәрбий парахотиниң иккинчи дуня урушидин кийин  тунҗи қетим хитай портиға кириши болуп һесаблиниду.

Әмма охшимайдиған йери, японийиниң мәзкур һәрбий парахотида  бу қетим елип келингини қорал  -  ярақ әмәс бәлки, әдиял, чедир өй вә дора  -  дора - дәрмәк қатарлиқ ярдәм әслиһәлири болуп,  парахот, сичүәндә йәр тәврәш апитигә учриғанларға ярдәм бериш мәқситидә хитайға кәлгән.

Тарихий вәқәләр сәвәблик японийә һәрбий парахотиниң хитай территорийисигә қәдәм бесиши хитай җәмийити үчүн сәзгүр бир мәсилә болуп,  алдинқи айда японийә һәрбий парахотиниң хитайға ярдәмгә келидиғанлиқ хәвири хитай интернет сәһипилиридә наразилиқ пәйда қилған иди.

Явропа парламенти алдида әркинлик мәшилини йәткүзүш паалийити өткүзүлди

Бу һәптә җәрянида йәнә, германийә, әнглийә,  японийә, шветсийә қатарлиқ дөләтләрниң пайтәхти вә бир қисим муһим шәһәрлиридә хитай олимпик мәшилиниң уйғур елидин өткүзүлгәнликигә наразилиқ билдүрүш намайиши вә әркинлик мәшилини йәткүзүш паалийәтлири өткүзүлди.

Д у қ рәиси, уйғур миллий һәрикитиниң рәһбири рабийә қадир ханим башчилиқидики әзалар  белгийиниң бруссел шәһиригә җайлашқан явропа парламенти алдида әркинлик мәшилини йәткүзүш паалийити өткүзди.

Явропа парламентиниң алдида елип берилған  намайишқа  явропа парламентиниң әзалири, явропадики аммиви тәшкилатлар вә явропадики бир қисим дөләтләрдин кәлгән уйғурлар болуп  200 әтрапидики киши қатнашқан вә бейҗиң олимпик мәшилиниң уйғур елидин өткүзүлишигә наразилиқ билдүргән һәмдә хитайни кишилик һоқуқ дәпсәндичилик билән әйиблигән.

Хитайниң ш т күчлиригә қарши олимпик бихәтәрлик тәдбирлири мутәхәссисләрдә гуман қозғиди

Хитай һөкүмити олимпик мусабиқисиниң бихәтәрлики үчүн олимпик мусабиқиси өткүзидиған асаслиқ мәйданниң әтрапиға  орунлаштурулған башқурулидиған бомба вә шуниңға алақидар һәр хил бихәтәрлик тәдбирлири мутәхәссисләрниң тәнқидигә учриди.

Хитай һөкүмити бейҗиң олимпик мусабиқисиниң ечилиш вә йепилиш мурасими өткүзүлидиған асасий тәнтәрбийә мәйданиниң әтрапиға орунлаштурған башқурулидиған бомба җазиси, шәрқий түркистан күчлириниң яки аталмиш мәлум бир террорчи тәшкилатниң олимпик мәзгилидә һава һуҗуми елип беришиға қарши қоғдиниш мәқситидә қурулғанлиқини илгири сүрмәктә.

Франсийә ахбарат агентлиқиниң бу һәқтики бир хәвиридә көрситилишичә, йәрдин һаваға қоюп берилидиған "қизил байрақ 7 типлиқ" башқурулидиған бомбилар бейҗиңниң шималидики "қуш увиси" яки хитай тилида няв во, дәп атилидиған асаси тәнтәрбийә мәйданиниң тәхминән бир километир җәнубиға орунлаштурулған.

Франсийә ахбарат агентлиқиниң хәвиридә бу һадисини хитай даирилириниң шәрқий түркистан тәшкилатлириға даир йеқинқи баянатлириға бағлап, хитайниң уйғур елидә шәрқий түркистан күчлириниң 4 гуруһини паш қилғанлиқини елан қилғанлиқини, уларниң ичидики 2 гуруһни олимпик йиғиниға һуҗум қилишни пиланлиған, дәп җакарлиғанлиқини илгири сүргән.

Лекин америкидики хитай мулаһизичи лю шавҗу шәрқий түркистан тәшкилатлириниң олимпик йиғиниға һуҗум қилиш нийити барлиқиға гуман билән қарайдиған хитай сиясий  тәһлилчилириниң бири болуп,  у, хитай һөкүмитиниң бу хилидики бихәтәрлик тәдбирлирини чүшинишкә болидиғанлиқини, әмма хитай һөкүмитиниң бундақ мәсилидә ағзиға кәлгәнни җөйлүмәслики керәкликини көрсәтти вә " шәрқий түркистанчилар олимпик мәйданиға һуҗум қилиш, башқурулидиған бомба билән зәрбә бериш иқтидариға игә болмайла қалмай, һуҗум қилиш нийитиму болмиса керәк. Даириләр олимпикниң бихәтәрликини қоғдашни баһанә қилип, нурғун әски ишларни қилмақта", дәп көрсәтти.

Вашингтондики хитай әлчиханиси алдида әркинлик мәшилини йәткүзүш намайиши өткүзүлди

26 ‏ -  Июн чүштин кейин вашингтондики хитай әлчиханиси алдида әркинлик мәшилини йәткүзүш намайиши өткүзүлди. Намайишни тәшкиллигүчиләрниң билдүрүшичә, намайишни тәшкилләштин мәқсәт, хитай һөкүмитиниң уйғур елидә йүргүзүватқан бастуруш сиясити вә кишилик һоқуқ дәпсәндичиликигә нисбәтән хәлқара җәмийәтниң диққитини қозғаш үчүн икән.

Намайиш шу җай вақти чүштин кейин саәт иккидә хитай әлчиханиси алдида башланди. Намайишни дуня уйғур қурултийиниң чақириқи билән америка уйғур бирләшмиси тәшкиллигән болуп, намайишқа хәлқаралиқ тәшкилатлардин хәлқара кәчүрүм тәшкилати әзалири, чегрисиз мухбирлар тәшкилати әзалири, америкида яшаватқан бир қисми уйғурлардин башқа америкида паалийәт елип бериватқан хитай кишилик һоқуқ паалийәтчилири вә демократийини яқилиғучи хитай тәшкилатлириниң әзалири болуп, 150 кә йеқин киши қатнашти.

Намайишта хәлқара кәчүрүм тәшкилати асия бөлүминиң директори т кумар, чегрисиз мухбирлар тәшкилати вашингтон бөлүминиң директори луси мориллон ханимлар сөзгә чиқти вә бу йил авғустта  хитайда елип берилидиған  олимпик йеқинлишип келиватқан болсиму, хитайда инсан һәқлириниң охшаш нисбәттә дәпсәндә қилиниватқанлиқини  һәмдә бу хил бастурушларниң уйғур елидә техиму еғир икәнликини көрсәтти.

Хитай илгири хәлқара җәмийәткә бәргән, ахбарат әркинликини қоюветиш, кишилик һоқуқ хатирисини яхшилаштин ибарәт вәдилириниң бирсигиму әмәл қилмиғанлиқини тәнқид қилған луси ханим бу "хәлқара олимпик комитетиниң әң чоң мәғлубийити"  деди.

Намайишта йәнә, хитай кишилик һоқуқ паалийәтчиси яң җийәнли вә хитай демократлардин чән миң вә ваң җүн қатарлиқлар сөз қилди вә хитай коммунист һакимийитиниң уйғур или вә тибәтләрдә елип бериватқан кишилик һоқуқ  дәпсәндичиликлирини әйиблиди.