“Sherqiy türkistan jumhuriyet küni” de hörlük üchün jan bergenler eslendi

Ikki jumhuriyetni xatirilesh pa'aliyitidin körünüsh. 2023-Yili 12-noyabir, shiwétsariye.

12-Noyabir shiwéytsariye, gollandiye we norwégiye qatarliq yawropa elliride ikki qétimliq sherqiy türkistan jumhuriyiti qorulghan tarixiy künni qutluqlash munasiwiti bilen bir qeder chong kölemlik pa'aliyetler teshkilligenidi.

Yekshenbe küni, shiwéytsariye paytexti bérn shehiride shiwéytsariye Uyghurliri bir yerge jem bolup, 12-noyabir jumhuriyet künini xatirilidi. Pa'aliyette shiwéytsariye Uyghur jem'iyitining sabiq re'isi endili qaraxanli ependim échilish sözi qilip, shiwéytsariye Uyghur jama'iti we yash ewladlargha bu künning ehmiyitini eslitip ötti.

RFA/Hebibulla

Pa'aliyette yene xitayning türmiliride, jaza lagérlirida bigunah iztirap chékiwatqan Uyghurlargha atap du'a-tilawet qilindi, shundaqla ikki jumhuriyet we hörlük yolida jan bergen ejdadlarning rohigha atap xetmiqur'an oquldi.

Bu heqte neq meydandin radiyomizning ziyaritini qobul qilghan shiwéytsariye Uyghur jem'iyitining re'isi rizwan'ay xanim, bu tarixiy künni xatirilesh hemde ikki jumhuriyet üchün qurban bolghanlarni yad étish bu yighilishning asasliq meqsetlirining biri ikenlikini eskertip ötti

 Pa'aliyet jeryanida yene, shiwéytsariye ana til mektipining oqughuchiliri arqa-arqidin shé'irlarni déklamatsiye qilip, yighin ehlini hayajan'gha saldi.

Gollandiyedimu yawropa sherqiy türkistan ma'arip teshkilatining orunlashturushida 12-noyabir “Sherqiy türkistan jumhuriyet küni” xatirilendi. Bu qétimqi pa'aliyettiki özgichilik bolsa, gollandiyediki yétiliwatqan yash siyasetchilerdin exmetjan qasim gollandiye Uyghurlirigha, yéqinda élip bérilidighan gollandiye saylimi we Uyghurlarning heq hoquqini qoghdishi heqqide léksiye sözlidi.

Exmetjan radiyomizning ziyaritini qobul qilip yéqinlishiwatqan gollandiye saylimi we gollandiyediki Uyghurlarning milliy menpe'eti üchün démokratiyesige qatnishishining zörürlükini sherhlep ötti.

RFA/Hebibulla

Gollandiye yéshillar partiyesi yawropa komitétining mes'uli, yash siyasetchi al'erkmu bu qétimqi pa'aliyet qatniship, gollandiye Uyghurlirigha bixeterlik we chet eldiki Uyghurlarning xitay tehditige taqabil turushi, shundaqla bu heqte ishliniwatqan xizmetler heqqide doklat bérish bilen birge, qatnashquchilarning so'allargha jawab berdi.

 Al'erk ependimmu radiyomizning ziyaritini qobul qilip, gollandiye parlaméntining Uyghur qirghinchiliqini étirap qilghan bolsimu, lékin mewjut hökümetning buni téxi étirap qilmighanliqini bildürdi. U yene xitayning dölet halqighan tehditlirige qarita ishliniwatqan xizmetler heqqide toxtaldi.

RFA/Hebibulla

Oxshash waqitta yene gollandiyening dam meydanida, Uyghur pa'aliyetchi abduréhim ghénining teshkillishide, Uyghurlar, tibetler, xongkongluqlar we jenubiy mongghuliyeliklermu ikki jumhuriyetni xatirilesh bilen birge, birleshme namayish ötküzdi.

 Bu heqte radiyomiz ziyaritini qobul qilghan abduréhim ghéni ependi Uyghur xelqining “Hörlük isteydighan, yüksek démokratik anggha ige bir xelq” ikenliki, bu yerde élip bérilghan pa'aliyetning, Uyghurlarni “Musteqilliq arzusini gollandiye xelqige, jümlidin dunyagha yene bir qétim bildürüsh” ikenlikini bildürdi.

Dunya Uyghur qurultiyimu 12-noyabir xatire küni munasiwiti bilen élan qilghan bayanatida: “Gerche bu ikki jumhuriyet eyni chaghdiki impériyalist küchlerning siyasiy suyiqesti netijiside, özining mewjutluqini saqlap qalalmighan bolsimu” , emma bu ikki jumhuriyettin Uyghur xelqige intayin qimmetlik miraslar qalghan liqini körsetti.

Ular bayanatida mundaq yazdi: “Milliy musteqilliqimizning simwoli ay-yultuzluq kök bayraq, ‛istiqlal marshi‚ , dölet gérbi, bularni kéyinki ewladlirigha miras qaldurush yolida qurban bolghan sansizlighan qehrimanlarning küresh iradisi idi. ”

Uyghur xelqi 1933-yili ayning 12-noyabir qeshqerde sherqiy türkistan islam jumhuriyitini, 1944-yili 12-noyabir ghuljida sherqiy türkistan jumhuriyitini qurup, musteqil yashash arzusini dunyagha namayan qilghan idi.