Икрам нурмәмәтниң түркийәдики уйғур тәшкилатлириға бағлинип әйибләнгәнлики ашкариланди

Бейҗиңдин тутуп кетилгән уйғур режиссор икрам нурмәмәт һәққидә “муһапизәтчи” журнилиниң 8-ноябир хәвәр қилишичә, икрам бу йил 27-өктәбир күни ечилған сотта “түркийәдики шәрқий түркистан тәшкилатлири билән алақиси бар” дәп әйибләнгән. Икрам нурмәмәт болса өзиниң сорақ давамида 20 күн қараңғу камерға соланғанлиқи вә қийин-қистаққа елинғанлиқини оттуриға қоюп әйиблимини пүтүнләй рәт қилған. Әмма хәвәрдә сотниң җәряни вә әйиблиминиң тәпсилати һәққидә мәлумат берилмигән. Телефонимизни қобул қилған, әмма өзини ашкарилашни халимиған бир сот хадиминиң ашкарилишичә, сот үрүмчи шәһәрлик оттура сот мәһкимисиниң нәнху сот коллегийәсидә өткүзүлгән. Сот әтигән саәт тоққузда башлинип чүштин кейин саәт бәштә аяғлашқан, бу җәрянда саәт иккидә 15 минут дәм елиш вақти болған. Сотта икрам нурмәмәт билән бирликтә түркийәдә оқуп кәлгән төт нәпәр яшму сотланған. Дейилишичә, һәммисила “түркийәдики шәрқий түркистан тәшкилатиға әза болуш” билән әйибләнгән. Икрамдин башқилири әйиплимини қобул қилған.

Өзини ашкарилашни халимиған мәзкур сот хадиминиң дейишичә, арилиқтики 15 минутлуқ дәм елиштин кейин, әйиблимини қобул қилған төт мәһкумдин бири икрам нурмәмәткә қарши испат сөзи қилған. У сөзидә икрам нурмәмәтниң өзини “шәрқий түркистан тәшкилатлириға әза болушқа дәвәт қилғанлиқи” ни ейтқан.

Шу күнки сотта тәртип сақлаш үчүн вәзипә өтигән вә телефонимизни қобул қилған аһалиләр комитети сақчилиридин бириниң нәқ мәйданда көргән вә аңлиғанлириға асасән мәлумат беришичә, икрам нурмәмәт түркийәдә оқуған мәзгилидә “шәрқий түркистан тәшкилатиға әза қобул қилиш, әза тәрәққий қилдуруш вә һәтта иқтисад топлаш” билән әйибләнгән.

Public Domain

Түркийәдин қайтқан оқуғучиларниң тәқдири һәққидә мәхсус издиниватқан норвегийәдики тәтқиқатчи абдувәли аюпниң ениқлишичә, икрам нурмәмәт түркийәдики алтә йиллиқ һаятида уйғур җәмийитидин пүтүнләй узақ турған. У мармара университетиниң сәнәт вә сенарийә кәспигә бейҗиңда туруп биваситә илтимас қилип қобул қилинған. Оқуватқан мәзгилидә мәктәп ичидә әмәс, мәктәп сиртида өзи ялғуз ятақта ятқан. У бу арқилиқ өзини аваричиликтин сақлашқа урунған. Мәлум болушичә, у оқуштин сирт мәзгилидә өз кәспий саһәсидики кишиләр биләнла алақиләшкән вә бирқанчә кино ширкитидә ярдәмчи хадим ишләп, оқуш вә ятақ хираҗәтлирини һәл қилған. Әмма униң бу тиришчанлиқлири нөвәттики сиясий вәзийәттә қилчә карға кәлмигән.

Өзини ашкарилашни халимиған мәзкур сот хадиминиң делониң келип чиқиши һәққидә әскәртишичә, түркийәдә оқуп қайтқан бир гумандар тутқун қилинип еғир сораққа тартилған вә қийин-қистаққа елинған. Бу җәрянда икрам нурмәмәт қатарлиқ төт кишини өзиниң шерики, икрамни болса йетәкчиси қилип иқрар қилған. Нәтиҗидә буларниң һәммиси қийин-қистақ нәтиҗисидә тоқулма бир җинайәтни үстигә алған. Икрам нурмәмәтла сотта өзиниң мәҗбурий иқрар қилдурулғанлиқини паш қилип әйиблимини рәт қилған. Мәзкур хадим йәнә дело беҗиргән сақчиларниң сот күни арилиқтики дәм елиш мәзгилидә мәһкумлардин бирини алдаш вә қорқутуш арқилиқ икрам нурмәмәткә қарши гуваһлиқ бәргүзгәнликини, йәни икрам нурмәмәтниң әйиплимини қобул қилишқа васитилик һалда зорланғанлиқини илгири сүриду.

Сотта вәзипә өтигән юқириқи сақчи хадимиму бу зорлинишни инкар қилмиди.

Бу йил 7-айда түркийәдә оқуп қайтқан вә қайтқан йиллири һәр хил сәвәбләр билән җазаланмай қалған зуляр ясин қатарлиқ 10 нәпәр яшниң сотланғанлиқи вә 10 йил билән 20 йил арисида кесилгәнлики дәлилләнгән иди.