Xitay kadir: “Taziliq ishchilirining hemmisi Uyghurlar!” (2)

Uyghurlar diyaridiki taziliq ishchilirini chöridigen nuqtiliq ziyaret jeryanida siyasiy we ijtima'iy muhitning hazirqi kartinisida töwen derijilik xizmetlerning köpinche halda yerlik millet bolghan Uyghurlargha teqsim qilinishi, shundaqla bu xizmetlerni artquzghuchilarning herqachan milliy kemsitishning obyékti bolup qéliwatqanliqi melum bolmaqta. Weziyet közetküchilirimu bu heqte pikir bayan qilip, bu hadisining bezi mahiyetlik alahidiliki heqqide toxtaldi.

Xitay öktichi yazghuchiliridin wang lishyung Uyghurlar diyaridiki ish teqsimatida milliy terkibni asas qilghan halda mewjut boluwatqan tengsizlik mesilisige deslep bolup diqqet qilghan mutexessislerning biridur. U özining erkin asiya radi'osi üchün yazghan “Üch jaydiki meydandin shinjangdiki yerlik milletlerning ehwaligha nezer” namliq obzorida Uyghurlar diyaridiki taziliq ishchilirining ehwalini teswirlep mundaq qurlarni yazidu:
“ Korla shehiride héchqanche yerlik alahidilik mewjut emes iken. Reste - kochilardiki ademlerning 95 pirsenttin köpreki xitaylar, emma taziliq ishchilirining hemmisila Uyghurlar iken. Bu yerdimu aqsudiki meydanlarda uchraydighan ehwallar mewjut iken, men meydan'gha barghanda seyli qiliwatqanlar, qush béqiwatqanlar, chéniqiwatqanlarning hemmisining xitay ikenlikini kördüm. Uyghurlardin uchratqinim peqet meydan etrapida taziliq qiliwatqanlar boldi. Dem élishqa chiqqan bir türküm xitay ayal qolliridiki qip-qizil yelpügüchlirini pirqiritip, muzikigha jör bolghiniche sekrep-taqlap ussul oynawatqan idi, shu chaghda yolni süpürüwatqan bir Uyghur taziliqchi ayal ashular terepke sürülüp, qolidiki süpürgide yolni jehli bilen uyan ‏- buyan süpürüshke bashlidi hemde birdemdila asman-pelek chang chiqiriwetti. Buning bilen héliqi xitay ayallar ussulini toxtitip tarqap ketti. Héliqi taziliqchi ayal yüzige nahayiti yoghan bir maska taqiwalghan bolup, pütkül jeryanda uningda qandaq ipade bolghanliqi namelum idi.”

Bu heqtiki téléfon ziyariti jeryanida sanjidiki melum ahaliler rayonida taziliq ishchisi bolup ishlewatqan zorem xanim ma'ashining bir a'ile kishilirining eng eqelliy yémek- ichmek we olturaq öy mesilisini hel qilishqa aranla yétidighanliqini, bashqa xirajetlerge éshinish imkaniyitining yoqluqini bildürdi.

Biz uningdin xizmitining qaysi derijide japaliq ikenlikini sorighinimizda alliqachan ottura yash basquchidin halqip ketken bu mezlum buning pütünley jismaniy emgek ikenlikini tekitlidi.

Zorem xanim söhbet jeryanida özliri shunche japada tazilap teyyar qilghan yolda mangidighan aptobus shopurlirining özliridin bélet élishni telep qilmaydighanliqidin nahayiti söyünidighanliqini, emma pul éliwélishni untup qalghan künliri bezi shopurlarning özlirini aptowuzdin chüshürüwétidighanliqini sözlep berdi.

Uyghurlar diyaridiki bu ijtima'iy mesililer heqqide Uyghur ziyaliyliridin abduweli ayup pikir qilip, hazirqi waqittiki bu xil tüplük özgirishning bir muhim sewebini déhqanlarning yerliridin ayrilip qalghanliqi arqisida kélip chiqqan, dep qaraydighanliqini bildürdi.

U, özi kichik waqitlarda herqaysi jaylardiki yollarni süpüridighan taziliq ishchilirining pütünley xitaylar ikenlikini esligech, hazirqi waqitta taziliq ishchisi bolush xizmitining asasiy jehettin Uyghurlargha mensup bolushi yerlik millet bolghan Uyghurlarda xorluq tuyghusi peyda qilidighanliqini tekitlidi.

Hazir Uyghurlar diyaridiki herqaysi jaylarda taziliq ishchiliri qobul qilish da'imliq hadise hésablansimu “Taziliq ishchisi qobul qilish” élanliridin melum bolushiche, hazir muqim shtatliq taziliq ishchisi bolush nahayiti qiyin iken, tallan'ghan taziliq ishchiliri peqet toxtamliq ishchi süpitide ishleydiken.