Istanbulda tarixtiki sherqiy türkistan jumhuriyetlirini xatirilesh tor yighini échildi

Merkizi istanbuldiki xelq'ara sherqiy türkistan teshkilatlar birlikining uyushturushi bilen ötküzülgen ikki jumhuriyet xatirilesh tor yighinidin körünüsh. 2020-Yili 12-noyabir.

Merkizi istanbuldiki xelq'ara sherqiy türkistan teshkilatlar birlikining uyushturushi bilen ötküzülgen ikki jumhuriyet xatirilesh tor yighinidin körünüsh. 2020-Yili 12-noyabir.

Merkizi istanbuldiki xelq'ara sherqiy türkistan teshkilatlar birlikining uyushturushi bilen 12-noyabir küni kechte 1933-yili qeshqerde qurulghan sherqiy türkistan islam jumhuriyitining 87-yili we 1944-yili ghuljada qurulghan sherqiy türkistan jumhuriyitining 76-yilini tebriklesh tor muhakime yighini ötküzüldi.

Yighin istiqlal tor téléwiziyesining yutub sehipisi arqiliq neq meydandin biwasite tarqitildi. Yighin aldi bilen qur'an kerim tilawiti we istiqlal marshi oqush bilen bashlandi. Yighinda xelq'ara sherqiy türkistan teshkilatlar birlikining re'isi échilish sözi qilip, tarixta qurulghan ikki jumhuriyet toghrisida toxtaldi.

U sözide Uyghurlarning musteqilliq iradisining kündin-kün'ge küchliniwatiqanliqini, musteqilliqqa bolghan teshnaliqining éshiwatqanliqini tekitlep ötti.

Yighin jeryanida Uyghur yashliri bilen we ösmürliri tarixta qurulghan ikki qétimliq sherqiy türkistan jumhuriyetlirini xatirilep, her xil nomur körsetti.

Yighinda yene sherqiy türkistan ölimalar birliki re'isi doktor atawullah shehyar söz qilip, mundaq dédi: “Bir millet yaki bir xelq birlikte öm yashashni, özini özi idare qilishni bilmise, bir-birige reqib bolsa, hergizmu dölet qurghili bolmaydiken. Dölet qurulghan teqdirdimu bu döletni tutup turghili bolmaydiken. Bu yekünni tarixtin ögenduq.”

Yighinda yene dunya Uyghur qurultiyining mu'awin re'isi doktor erkin ekrem “Tarixta qurulghan sherqiy türkistan jumhuriyetliri we xelq'ara weziyet: ötmüsh we bügün” namliq doklat berdi.

Eysa yüsüp aliptékin wexpining re'isi doktor ömer qul “1944-Yilidiki sherqiy türkistan musteqilliqi we sherqiy türkistan xelqining weziyiti” dégen témida, jama'et erbabi abdulqadir yapchan “Sherqiy türkistan jumhuriyetlirining qurulush jeriyani we yiqilish sewebliri” dégen témida söz qildi.

Sütchi imam uniwérsitétining oqutquchisi doktor alimjan bughda “1933-Yili qurulghan sherqiy türkistan islam jumhuriyiti we asasiy qanuni” dégen témida, sherqiy türkistan kishilik hoquqni közitish jem'iyitining bash katipi nurddin izbasar “Sherqiy türkistan tarixiy we 1944-yili qurulghan sherqiy türkistan jumhuriyitining mahiyiti” dégen témida söz qildi.

Yéqinqi bir heptidin buyan türkiyediki Uyghurlar türlük shekillerde 20-esirde qurulghan ikki qétimliq sherqiy türkistan jumhuriyetlirini tebriklep köpligen ilmiy we ammiwi pa'aliyetlerni ötküzdi. 7-Noyabir küni enqerediki Uyghur tetqiqat insititutining uyushturushi bilen tarixta qurulghan ikki jumhuriyetni xatirilesh ilmiy muhakime yighini we tarix penliri doktori nebijan tursunning “Uyghur omumiy tarixi” namliq esirining yéngidin neshrdin chiqqan ikki tomini tonushturush tor muhakime yighini ötküzüldi. Yighinda söz qilghan mutexessisler Uyghur tarixi boyiche yézilghan ilmiy eserlerning neshr qilinishi we oqurmenlerge tarqitilishi nöwettiki weziyette muhim ehmiyetke ige, dep qarashti.