“2023-Yilliq jenwe munbiri” yighinida Uyghur irqiy qirghinchiliqi otturigha qoyuldi

“2023-Yilliq jenwe munbiri: kishilik hoquq we démokratiye yuqiri derijilikler uchrishishi” yighini bügün jenwede bashlan'ghan.

“2023-Yilliq jenwe munbiri: kishilik hoquq we démokratiye yuqiri derijilikler uchrishishi” yighini 5-ayning 17-küni shiwétsariyening jenwe shehiridiki “Jenwe xelq'ara axbarat merkizi” sariyida bashlan'ghan.

Bu yighin 2009-yilidin buyan dawamliship kelgen “Jenwe munbiri” yighinining 15-nöwetliki bolup, yighin'gha b d t kishilik hoquq kéngishi xadimliri, herqaysi döletlerning b d t diki elchiliri ishtirak qilghandin sirt, dunyaning herqaysi elliride pa'aliyet élip bériwatqan köpligen nopuzluq kishilik hoquq organlirining rehberliri we wekilliri bolup, yüzligen kishi qatnashqan. Uyghurlargha wakaliten d u q re'isi dolqun eysa, d u q programma yétekchisi zumret'ay erkin we gollandiyediki jaza lagéri shahiti qelbinur sidiq qatarliq bir guruppa wekiller qatnashqan.

Dunyaning diqqitini kishilik hoquq sahesidiki jiddiy mesililerge tartishni asasiy meqset qilghan, her yili 6-ayda b d t kishilik hoquq kéngishining yighini bashlinishtin ilgiri ötküzülidighan bu yighinda herqaysi ellerdin kelgen shahitlar, sabiq mehbuslar, öktichiler, mustebit hakimiyetlerning ziyankeshlikige uchrighuchilar, diplomatlar, muxbirlar we kishilik hoquq qehrimanliri söz qilidiken. 17-May chüshtin burun, mezkur yighinda jaza lagérliri shahiti qelbinur sidiq xanimmu aldinqi qatarda sözge chiqip, xitayning Uyghur irqiy qirghinchiliqi jinayetliri toghrisida özining körgen-bilgenlirini sözlep ötken. Uning sözi neq meydandin in'glizche tarqitilghan.

Mezkur yighinda d u q re'isi dolqun eysa ependi “Uyghur kishilik hoquq krizisi” dégen témida nutuq sözlep, xitayning sherqiy türkistanda dawam qilduruwatqan irqiy qirghinchiliq we insaniyetke qarshi jinayetlirini yene bir qétim qattiq eyibligen. Bügün 17-may jenwedin ziyaritimizni qobul qilghan dolqun eysa ependi, mezkur yighin toghrisida bizni melumatlar bilen teminlidi hemde bu yighinning Uyghur mesilisige bolghan ehmiyiti toghrisida qarashlirini ipade qilip ötti.

Lagér shahiti qelbinur sidiq xanim ziyaritimizni qobul qilghanda, özining Uyghurche etles köyneklerni kiyip, xitay chekligen Uyghur ana tilida sözlep, sherqiy türkistan xelqining dert-elemlirini dunyaning her yerliridin kelgen talaylighan insanlargha yene bir qétim anglitish pursitige érishkenlikidin köp xursen bolghanliqini tilgha aldi. Mezkur yighin'gha ishtirak qilghan, shiwétsariyede yashaydighan Uyghur ziyaliysi hebibullah izchimu yighinda Uyghurlar mesilisining alahide diqqet tartqanliqini tekitlidi.

D u q programma yétekchisi zumret'ay erkinning bildürüshiche, “Jenwe munbiri” yighinining ishtirakchilirining köpinchisi dunyagha tonulghan meshhur kishilik hoquq pa'aliyetchiliri iken. Uning eskertishiche, d u q uzun yillardin buyan mezkur yighinning sahibxanliqini üstige alghan teshkilatlardin biri bolush süpiti bilen, her yili ötküzülüwatqan “Jenwe munbiri” yighinigha Uyghur wekillirini qatnashturup, sherqiy türkistan mesilisini dunyagha tonutush we b d t da küntertipke keltürüsh üchün, bu munberdin ünümlük paydilinip kelmektiken.