Korona wirusi toghrisida yawropadiki Uyghurlarning inkasliri

Yawropa elliri xitaydin qalsa korona wirusining dunyadiki yene bir tarqilish menbesige aylinip qaldi.

Aldinqi bir hepte ichide italiye, ispaniye, gérmaniye, firansiye qatarliq döletlerde korona wirusining sekresh xaraktérlik téz yamrishi yawropa ittipaqini xitaydin qalsa dunyagha wirus tarqitidighan chong bir menbege aylandurup qoydi. 16-Martqiche italiyediki korona wirusidin yuqumlan'ghuchilar sanining 27 ming, ispaniyede 9 ming, gérmaniyede 7 ming, firansiyede 6 ming kishidin halqishi hemde ölgüchilerning nisbitining téz köpiyishi yawropaliqlarni xélila chöchütti. Pütün yawropani korona wirusining wehimisi qaplidi.

Yawropa ittipaqigha eza döletler 16-marttin bashlap chégralarni taqap, kirip-chiqquchilarni tekshürüshni omumyüzlük kücheytishke bashlidi. Bashqa qit'elerdin kélip yawropada ishlewatqan hem oquwatqan tümenligen kishiler öz döletlirige qaytishqa aldirimaqta. Yawropadiki köpligen döletler mekteplerni, idare-organlarni, zawutlarni, türlük ijtima'iy, medeniy, tenterbiye kulublirini birdek  taqidi. 10 Din artuq ademning bir yerge toplinishini cheklidi. 2020-Yili ötküzüsh pilanlan'ghan nurghunlighan xelq'araliq yighinlarni, türlük musabiqilerni birdek emeldin qaldurdi.

Melumatlargha asaslan'ghanda xitayda peyda bolghan, xitay hazir “Tizginligen” likini ilgiri sürüwatqan korona wirusining yawropada birdinla bundaq téz köpiyishi hemde “Partlash xaraktérlik köpiyish” basquchigha qedem qoyushi yawropa iqtisadigha éghir zerbe béripla qalmay, yawropa xelqinimu jiddiy sarasimige salghan hemde yawropada yashawatqan, nopusi 10 mingdin artuq ikenliki texmin qiliniwatqan Uyghurlarnimu belgilik derijide endishilerge giriptar qilghan. Gérmaniye, shiwétsariye, norwégiye, en'gliye, bélgiye, gollandiye, shiwétsiye qatarliq döletlerde yashawatqan bezi Uyghurlar bügün ziyaritimizni qobul qilip, bu heqte öz qarashlirini bayan qilip ötti.

Gérmaniyede 17–martqa qeder korona wirusi bilen yuqumlan'ghuchilarning sani 7500 kishidin halqighan bolup, myunxéndiki Uyghur jama'et erbabi ablimit tursun ependining tilgha élishiche gérmaniye xelqining bu seweblik xitaygha bolghan nepret tuyghusi barghanséri küchiyip barmaqtiken.

Shiwétsariyede korona wirusi bilen yuqumlan'ghuchilarning sani 17-martqa qeder 2300 kishidin ashqan. Shiwétsariyediki doxtur andéli ependining bayan qilishiche korona wirusi shiwétsariyediki Uyghurlarningmu xususiy igilikige tesir körsetken. U bu xususta toxtalghanda hemmidin bekrek endishe qilishqa tégishlik insanlarning yenila sherqiy türkistandiki Uyghur xelqi ikenlikini eskertti.

Gollandiyede bügün'ge qeder bayqalghan korona wirusi yuqumdarlirining sani 1400 kishidin ashqan. Gollandiyening rottérdam shehiridiki “Ürümchi Uyghur réstorani” 16-marttin bashlap taqalghan. Réstoran xojayini zeynidin ependining eskertishiche, gollandiyediki Uyghurlarmu korona wirusining tehditi astida qalghan.

En'giliyede bügün'ge qeder yuqumlan'ghan bimarlarning sani 1500 kishidin halqighan bolup, paytext londondiki Uyghur ziyaliysi rehime xanimning bildürüshiche, ularning sherqiy türkistandiki jaza lagérliri toghrisida parlaméntta guwahliq bérish yighinliri emeldin qaldurulup, téléfon arqiliq yaki yazma shekilde guwahliq bérish usuligha özgertilgen.

Norwégiyede korona wirusi bilen yuqumlan'ghanlarning sani 17-mart küni 1300 kishidin ashqan. Norwégiye Uyghur komitétining re'isi, “Uyghur edliye arxipi ambiri” ning mes'uli bextiyar ependining ilgiri sürüshiche, korona wirusi nurghunlighan sebiy balilar we mektep yéshidiki oqughuchilardimu zor rohiy bésim peyda qilghan.

Bélgiye Uyghur jem'iyitining re'isi yashar ependining bayan qilishiche, bélgiyediki Uyghurlar ikki heptidin buyan korona wirusigha qarshi aldin tedbir élishqa bashlighan. Bélgiyede bu wirus bilen yuqumlan'ghuchilarning sani 17-martqa qeder 1000 kishige yetken.