Uyghur tilini qoghdash mendin bashlansun!

3-Qétimliq Uyghur ana til muhakime yighini bir körünüsh. 2013-Yili 24-féwral, istanbul.

Istanbulda chaqirilghan “3-Qétimliq Uyghur ana til muhakime yighini” da Uyghur tilining hazirqi ehwali we uni keltürüp chiqarghuchi amillar muhakime qilindi.

Yighinda yene, Uyghur tilini qoghdashta hemmeylenning ortaq mes'uliyiti barliqi, Uyghur tilini qoghdashni hemme adem özidin bashlishi kérekliki otturigha qoyuldi.

“3-Qétimliq Uyghur ana til muhakime yighini” xelq'ara Uyghur akadémiyisining teshkillishi bilen 2013-yili 24-féwral istanbulda ötküzülgen idi.

Muhakime yighini bashlinishtin burun, xelq'ara Uyghur akadémiyisi re'isi ablet turan ependi échilish nutqi qilip, bir milletni teshkil qilghuchi amillar ichide tilning muhim orunda turidighanliqini, eger muhajirette yashawatqan Uyghurlar öz ana tili-Uyghur tiligha ehmiyet bergen bolsa, bügün se'udi erebistan we türkiyide nechche yüz ming Uyghurning bolidighanliqini, Uyghurlarning ehwaliningmu bashqiche bolidighanliqini tilgha aldi we yighin'gha ishtirak qilghanlargha rehmet éytti.

Muhakime yighinigha qatnashquchilar “Uyghur tili we duch kelgen xirislar”, “Uyghur tilining istémal qimmiti we qismiti” témisini chöridigen asasta, Uyghur tili hazir duch kéliwatqan xiris, uni keltürüp chiqarghan amil we élinishqa tégishlik tedbirlerni muhakime qildi. Yighinda, Uyghur tilining bügünki qismetke duch kélishidiki asasliq ichki-tashqi amillarning ichide, xitay hökümiti Uyghur élide yesligiche mejburiy yolgha qoyuwatqan atalmish qosh tilliq ma'arip siyasiti, ün-sin we yazma axbarat taratqulirini erkin qoyuwetmey dölet changgilida tütishi sewebidin Uyghur tilida bar bolghan nurghun sözlerning istémaldin chüshüp qalghanliqi, Uyghur tilining hökümet organliridin siqip chiqirishqa bashlinishi, xizmetke orunlishishta xitay tilini asasiy ölchem qilish siyasiti, bu sewebtin Uyghurlarda bash körsitiwatqan Uyghur tiligha éhtiyaj tuymasliq hadisisi... Qatarliq mesililer emeliy misallar arqiliq otturigha qoyuldi.

Yighida yene Uyghur tilining chetke qéqilip, ishlitish da'irisining aziyishigha egiship, Uyghurlarda shekilliniwatqan Uyghur tilini qoghdash hés-tuyghusining künséri küchiyishi, bu tuyghu netijiside qolgha kelgen netijiler we Uyghur tilini qoghdash üchün élip bérishqa tégishlik chare-tedbirler otturigha qoyuldi.

Xelq'ara Uyghur akadémiyisi qurulghandin buyan Uyghur tilida her xil ilmiy muhakime yighinliri ötküzüp, Uyghurlarni öz ana tiligha ehmiyet bérishke, qedirleshke chaqirip kelmekte.