Mejburiy emgek bilen chétishliqi bar 2 yapon shirkiti xitay bilen bolghan tijaritini toxtatqan

Awstraliye istratégiyelik siyaset inistituti (ASPI) élan qilghan Uyghurlarning mejburiy emgekke sélinishi toghrisidiki doklatta ismi tilgha élin'ghan 14 chong yaponiye shirkitidin ikkisi xitay bilen bolghan soda alaqisini toxtatqanliqini jakarlighan.

Uzun yillardin buyan yaponiyege Uyghur diyaridin zor miqdarda pemidur import qiliwatqan yaponiyening eng chong yémek-ichmek shirkiti kagome shirkiti bilen Uyghur mejburiy emgiki bilen chétishliqi bar dep qaralghan kyokera shirkiti 27-aprél küni xitay bilen bolghan tijariy munasiwitini pütünley üzgenlikini jakarlighan.

Biz bu heqte téximu tepsiliy melumat igilesh üchün yaponiye Uyghur jem'iyiti bash katipi exmetjan litip ependi bilen téléfon söhbiti élip barduq. U, bu toghriliq melumat bérip mundaq dédi: “Xitayning wetinimizde xelqimiz üstidin yürgüzüwatqan insaniy jinayetlirige qarita, yaponiyedimu buninggha bolghan naraziliq jama'et pikri yaki metbu'atlardiki ghulghula we hökümet ichidiki talash-tartishlar künsayin küchiyip yaxshi bir yönilishke qarap kétiwatidu. Hemde xitayning bu jinayetlirige qarita inkaslar tedbirler otturigha chiqiwatidu. Buning konkrétni misalliri süpitide yéqinda yaponiyening ikki chong shirkiti mushu Uyghur mesilisi tüpeylidin, xitay shirketliri bilen bolghan soda-alaqisini toxtitidighanliqi toghrisida qarar alghanliqini élan qildi”.

Exmetjan litip ependi xitay bilen bolghan soda-alaqisini üzgen ikki chong yapon shirkiti toghrisida melumat bérip mundaq dédi: “Bu ikki shirketning biri kagome namliq shirket bolup, pütün yaponiyede yémek-ichmek saheside bek tonulghan bir shirket. Bu shirket uzun yillardin buyan sherqiy türkistandin yaponiyege pemidur élip, uningdin mehsulat ishlep chiqirishta tonulghan iken. Bu shirket 4-ayning 14-küni bayanat élan qilip, Uyghurlarning hazirqi weziyitidin ensirewatqanliqini, bu yerdiki kishilik hoquq depsendichilikige qarap turalmaydighanliqini, shu wejdin pemidur import qilishni toxtatqanliqini élan qildi”.

Exmetjan ependi xitay bilen bolghan soda-alaqisini tamamen üzgenlikini élan qilghan ikkinchi chong shirket toghrisida melumat bérip mundaq dédi: “Ikkinchisi yaponiyediki kyokera namliq chong bir shirket. Bu yaponiyede éléktron üskünilirini ishlep chiqiridighan bir shirket. Ötken yili awstraliyediki tetqiqat orni élan qilghan mejburiy emgek bilen chétishliqi bar shirketler tizimlikidimu bar idi. Bu shirket 4-ayning 27-küni bayanat élan qilip, mushu doklatta tilgha élin'ghan Uyghurlardiki mejburiy emgek bilen chétishliqi bar dep qariliwatqan xitay shirkiti bilen soda-alaqisi barliqini élan qildi. Emdi xitaydiki kishilik hoquqi depsendichilikini nezerde tutqan halda mezkur xitay shirkiti bilen soda alaqisini pütünley üzgenlikini élan qildi”.

Qimmetlik radyi'o anglighuchilar ötken yili üchinchi ayda awustralyediki istratégiyelik siyaset inistituti élan qilghan doklatta Uyghurlargha élip bériliwatqan mejburiy emgek bilen chétishliqi bar dep qariliwatqan 14 yapon shirkitige orun bérilgendin kéyin, yaponiye Uyghur jem'iyiti derhal heriketke ötüp, bu shirketlerning xojayinlirigha ikki qétim xet yazghan we muxbirlarni kütüwélish yighinliri chaqirghan. Exmetjan litip ependi bu xil pa'aliyetlerni dawamlishiwatqanliqini bayan qildi.

Yaponiye Uyghur jem'iyiti re'isi doktor abdukérim abduraxman ependi ötken yildin buyan yaponiyediki shirketler, her qaysi siyasiy partiyeler, parlamént ezaliri we kishilik hoquq teshkilatlirigha xet yézish we bashqa yollar arqiliq mejburiy emgek mesilisini anglitiwatqanliqini, bundin kéyin téximu köp yaponiye shirkitining xitay bilen bolghan soda-alaqisini toxtitish éhtimalni barliqini bayan qildi.

Awstraliye istratégiyelik siyaset inistituti élan qilghan doklatta, Uyghurlarning mejburiy emgekke sélinishi bilen chétishliqi bar dep qaralghan SONY, PANASONÝC, Hitachi, Mitsubishi, sharp, UNÝ Qlo, TDK we MÝTSUMÝ qatarliq 14 chong shirket tilgha élin'ghanidi.