Японийәдин қайтқан тәтқиқатчи меһриай әркинниң қәшқәр янбулақ қамақханисида җан үзгәнлики айдиңлашти

Мухбиримиз шөһрәт һошур
2021.05.13
японийәдин қайтқан тәтқиқатчи меһриай әркинниң қәшқәр янбулақ қамақханисида җан үзгәнлики айдиңлашти Японийәдин қайтип қәшқәрдә түгәп кәткән японийә нара пән-техника инстититиниң сабиқ тәтқиқатчиси меһриай әркинниң японийәдә ана тил синипиға дәрис бериватқан көриниши
RFA

Қәшқәр вәзийитидин хәвәрдар кишиләрдин бири өткән һәптә 2019‏-йили японийәдин қайтип қәшқәрдә түгәп кәткән японийә нара пән-техника инстититиниң сабиқ тәтқиқатчиси меһриай әркинниң қамақханида җан үзгәнлики вә бу өлүм хәвири дуняға ашкарилинип кәткәнлики үчүн сақчи тәрәпниң меһриай әркинниң аилә-тавабиатлириға еғир тәһдит салғанлиқини инкас қилған иди. Мухбиримизниң телефон зиярәтлири давамида меһриай әркинниң қәшқәр шәһәрлик дөләт аманлиқ сақчилири тутуп тәкшүрүватқан мәзгилидә қәшқәр янбулақ қамақханисида җан үзгәнлики айдиңлашти. 

Һөрмәтлик радийо аңлиғучилар, 2013 ‏-йили шаңхәй қатнаш ониверситетиниң өсүмлүк био-техника кәспини пүттүргән вә 2014 ‏-йили токйо ониверситетиға қобул қилинип, йәнә шу кәсптә магестирлиқ оқушини тамамлиған меһриай әркин қәшқәрдики ата-анисиға қилинған бесим сәвәблик2019 ‏-йил 8 ‏- айда юртиға қайтқан. Арилиқта бир йил өткәндин кейин, униң уштумтут өлүп кәткәнлик учури бу йилниң бешида дуняға ашкариланған иди. Униң юрти тоққузақ вәзийитидин хәвәрдар кишиләрдин бири алдинқи һәптә радийомизға учур йоллап, униң қәшқәр шәһәрлик дөләт аманлиқ сақчилири тәрипидин тутуп тәкшүрүливатқан мәзгилдә җан үзгәнликини мәлум қилди. 

Қәшқәрдики бәзи сақчи хадимлири меһриай әркин һәққидә мәлумат беришни рәт қилди. 

Инкаста дейилишичә, меһриай әркинниң өлүми дуняға ашкариланғандин кейин, делоға мәсул болған сақчилар мәзкур аилини бир тәрәптин “дөләт мәхпийәтликини ашкарилаш” билән, йәнә бир тәрәптин “сақчиларға төһмәт қилиш” билән әйибләп тәһдит салған. Дейилишичә, делоға мәсул сақчилар меһриай әркинниң өлүми һәққидә тәйярлиған доклатида меһриай әркинниң әслидә кесили барлиқи вә мәзкур аилиниң бу кесәлни сақчилардин йошурғанлиқи илгири сүрүлгән вә доклатқа сахта бир кесәл тарихи һазирлап қистурулған. Өзиниң мәзкур доклатниң копийәсини көрүш пурситигә еришкәнликини илгири сүргән вәзийәттин хәвәрдар киши сақчиларниң һәтта меһриай әркинниң кесили барлиқи һәққидә мәзкур аилини син көрүнүшлүк гуваһлиқ беришкә қистиғанлиқи вә арқидин намәлум сәвәб билән бу орунлаштуруштин ваз кәчкәнликини илгири сүргән. 

Қәшқәрдики алақидар хадимларбу учурлар һәққидә мәлумат беришниму рәт қилди. 

Меһриай әркинниң өлүми һәққидики илгирики хәвиримиздә меһриайниң  қәшқәрдики аилисигә еғир бесим селинғанлиқи сәвәбидин юртиға қайтқанлиқи хәвәр қилинған иди. 

Мәлум болушичә, тәтқиқатчи меһриай әркин норвегийәдики паалийәтчи абдувәли аюпниң акисиниң қизи болуп, у юртиға қайтиш һәққидә қарар бериштин бирқанчә ай бурун тағиси абдувәлини паалийәтлиридин тохтап қелишқа бирқанчә қетим аччиқланған һалда дәвәт қилған икән. Әслидә бу гәпләрниң меһриайниң миҗәзи вә көргән аилә тәрбийәсигә қилчә уйғун әмәсликини тәкитлигән абдувәли аюп, меһриайниң бу гәпләрни пәқәт  аписиниң тәлипи бойичә, аписиниң болса хитай сақчилириниң бесими билән еғиздин чиқарғанлиқини илгири сүрди. 

 Вәзийәттин хәвәрдар киши тәминлигән меһриай әркинниң юртиға қайтиш сәпиридә токйо айродромида туруп чәт әлдики бир достиға язған телефон учурида униң немә үчүн юртиға қайтишқа қарар бәргәнлики вастилиқ һалда изаһланған. Йәни у мәзкур учурда: “илгири алған әхлақ тәрбийәси бойичә, ата-анисиниң һәққини йенида туруп қайтурушқа қарар бәргәнлики” тилға елинған. Вәзийәттин хәвәрдар киши меһриайниң бу гәпләр арқилиқ иккилиниш вә әндишә ичидики қәлбигә тәсәллий бериватқанлиқини илгири сүриду. Мәзкур телефон учурида йәнә ениқ һалда “әгәр өлсәм, қәбрәм болуп қалса, бир дәстә қизил гүл қәбрәмниң бәлгиси болуп қалсун!” дәп вәсийәт характеридә сөз қалдурған. Вәзийәттин хәвәрдар киши буниңға асасән, меһриайниң бу сәпиридә өлүмгә тәвәккүл қилғанлиқи вә һәтта қәбрисиз қелиштәк бир өлүмниму көз алдиға кәлтүргәнликини пәрәз қилиду. 

Ахирида телефонимизни қобул қилған қәшқәр тоққузақтики бир сақчи хадими, меһриай әркин делосини өзи тутмиғанлиқини тилға елиш билән бирликтә, униң қамақханида өлгәнликини хизмәтдашлиридин уққанлиқини баян қилди.  Йәнә бир хадим меһриай әркинниң янбулақ тәрбийәләш мәркизидә бир мәһәл  тутуп турулғанлиқини дәлиллиди. 

Һөрмәтлик радийо аңлиғучилар, лагир, қамақхана вә түрмә қатарлиқ аталғулар қануний уқум җәһәттин пәрқлиқ болсиму, әмма иҗраатта бәзи нуқтиларда охшашлиқлар болғанлиқи үчүн уйғур җәмийитидә бәзидә пәрқсиз һалда ишлитилмәктә. Шуңа юқириқи учурлардин меһриай әркинниң вәзийәттин хәвәрдар киши ейтқандәк, дөләт аманлиқ сақчилириниң қолида тутуп тәкшүрүливатқан мәзгилдә янбулақ қамақханисида өлгәнлики оттуриға чиқмақта.

 

 

Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.