Mirzexmet ilyasoghli: “Ularni qutquzmay turup küresh qilishtin toxtap qalmaymen!”

Mirzexmet ilyasoghli ependim sepdashliri bilen birge bashlighan türkiyediki xitay diplomatik organlirining aldida üzlüksiz élip bériliwatqan “Millet nöwette” pa'aliyitide sözde. 2021-Yili.

Xitay hökümitining Uyghur élidiki xalighanche tutqun qilish we yighiwélish lagérigha qamash siyasitining yolgha qoyulushi seweblik Uyghur jem'iyitide parchilan'ghan a'ililer krizisi shekillenmekte.

Xitay hökümiti yighiwélish lagérlirining taqalghanliqini, Uyghurlargha qaritilghan qirghinchiliq siyasitining mewjut emeslikini, chet eldiki Uyghurlarning yalghan teshwiqatlargha aldanmay xalighan waqtida wetinige qaytsa bolidighanliqini éytip kéliwatqan bolsimu, chet eldiki Uyghurlarning béshigha kelgen qismetler heqiqiy ehwalning xitay hökümitining siyasiy teshwiqatlirining del eksiche ikenlikini ispatlimaqta.

Mirzexmet ilyasoghli ghulja nahiye turpanyüzi yézisidin bolup, u 2007-yili aliy mektepni püttürgendin kiyin türkiyege aspirantliq oqush üchün kelgen. U konya selchuq uniwérsitétidin magistir aspirantliq unwanini alghandin kiyin türkiye wetendashliqigha ötken.

Mirzexmet ependimning inisi, hedisining yoldishi we töt sawaqdishi hazirghiche xitay hökümitining yighiwélish lagéri we türmiliride tutup turulmaqta.

Mirzexmet ependimning inisi xalmemet ilyas 2014-yili üch ayliq tughqan yoqlash wizisi bilen türkiyege kelgen bolup, üch aydin kiyin qaytip ketken.

2017-Yili xitay hökümitining Uyghurlargha qaratqan xalighanche tutqun qilish we yighiwélish lagéri siyasitining Uyghur éli miqyasida kölemlishishige egiship chet elge chiqqan Uyghurlar omumiyyüzlük zerbe bérish nishanigha aylinip qalghan.

Xalmemet ilyas 2017-yili 3-ayda türkiyege barghanliqi seweblik yighiwélish lagérigha élip kétilgen. Xalmemet ilyas yighiwélish lagérigha élip kétilgende qizi bir yérim yashta, oghli töt yérim yashta bolup, ta hazirghiche xalmemet ilyas heqqide éniq melumat élish mumkin bolmighan. 2017-Yilidin buyan xitay hökümiti mirzexmet ilyas'oghli we a'ilisige xalmemet ilyasning aqiwiti heqqide éniq uchur bérishni ret qilip kelmekte.

Mirzexmet ilyas'oghli ependim inisining tutqun qilinish jeryani heqqide tepsiliy toxtaldi. Mirzexmet ilyas'oghlining hedisining yoldishi abduraxman qurbanmu 2017-yili 3-ayda yighilish lagérigha élip kétilgen bolup, mirzexmet ependim inisi we küy'oghlining hayati bixeterlikidin qattiq endishiliniwatqanliqini, xitay hökümitidin bügün'giche a'ilisi heqqide éniq melumat alalmighanliqini éytti.

Mirzexmet ilyas'oghli ependim yene nenjing uniwérsitétida bille oqughan ikki jüp er-ayal sawaqdishining béshigha kelgen qismettin qattiq qayghurmaqta.

2017-Yili 6-ayda mirzexmet ilyas ependimning er-ayal töt sawaqdishi yighiwélish lagérigha qamalghan bolup, mirzexmet ilyas ependining sürüshte qilishiche abdulitip abdumülük, se'ide memet, abduweli mijit, we aygül éli qatarliq ikki jüp er ayal chet elde oqughanliqi seweblik 15 yildin yuqiri qamaq jazasigha höküm qilin'ghan.

Xitay hökümiti teripidin qanuniy jawabkarliqqa tartilip türmige tashlan'ghan mirzexmet ependimning töt sawaqdishi nenjing uniwérsitétini püttürgendin kiyin türkiyege ma'arip terbiyesi élish üchün kelgen bolup, hemmisi magéstirliq unwanigha ige ziyaliylar iken.

Mirzexmet ependimning éytishiche, tutulghan a'ile ezaliri we sawaqdashlirining héchqandaq jinayet ötküzgenlik tarixi yoq bolup, 2017-yili bashlan'ghan chong tutqunda xitayning siyasiy süyiqestining qurbani qilin'ghanliqi éytilmaqta.

Mirzexmet ependim 2017-yilidin buyan xitay elchixanisi, türkiye tashqiy ishlar ministirliqi, türkiyening xitaydiki elchixanisi qatarliq orunlar bilen alaqe qurup, a'ile ezaliri we sawaqdashliri toghrisida melumat élishqa tirishqan bolsimu bügün'giche héchqandaq netije alalmighan.

Mirzexmet ependim, bir qanche yildin buyan dölet organliridin melumat élishqa tirishqan bolsimu, héchqandaq netije körülmigenliki seweblik sepdashliri bilen bille türkiyediki xitay diplomatik organlirining aldida “Millet nöwette” pa'aliyitini bashlighan.

“Millet nöwette” herikitining gholluq ezaliridin jewlan shirmemet ependim mirzexmet ependimning türkiyede élip bériliwatqan yéngi naraziliq pa'aliyetlirining teshkillinishi we élip bérilishidiki rolining pewqul'adde ikenlikini éytti.

Mirzexmet ependim ziyaritimiz dawamida xitay hökümiti teripidin tutqun qilin'ghan bigunah insanlarning hörlüki üchün axirighiche küresh qilidighanliqini éytip mundaq dédi: “Men ularni qutquzmay turup küresh qilishtin toxtap qalmaymen. Biz bu yolgha qesem qilip chiqtuq. Ular qutulmay turup jénimiz tinimizdila bolidiken, bu yoldin hergiz waz kechmeymiz.”

“Millet nöwette” herikiti mirzexmet ilyas'oghli, jewlan shirmemet, medine nazimi qatarliq lagér qurbanliri yéqinliri teripidin ötken yili 18-dékabir xitay konsulxanisining aldida bashlan'ghan bolup, türkiyediki ziyaliylar we Uyghur jama'itining keng awaz qoshushi bilen türkiyede we dunyada zor tesir qozghap kelmekte.