RFA/Féruze
Муһаҗирәттики уйғурлар әң көп оттура асиядики қазақистан, қирғизистан вә өзбекистан дөләтлиригә орунлашқан.
Бу тәвәләрдә әзәлдин яшап келиватқан уйғурлардин сирт, йәнә 19-18 әсирләрдә қәшқәрдин чиққанлар, йәнә көп қисмини 1960-йиллири уйғур дияридин көчүп чиққанлар тәшкил қилиду. 1991-Йили сабиқ совет иттипақи йимирилип, униң тәркибидики һәрқайси иттипақдаш җумһурийәтләр арқа-арқидин мустәқиллиқ җакарлиди. Шу қатарида қирғизистанму 1991-йили 31-авғуст күни, өзбекистан болса 1991-йили 1-сентәбир күни өз мустәқиллиқини җакарлиғаниди.
29-Йиллиқ мустәқил җәрянида өзбекистан вә қирғизистан уйғурлири һәр қайси саһәләрдә утуқларға еришти. Дөләт байрими вә мурасимлириға актип қатнишип өзлириниң миллий ғурурини күчәйтишкә тиришип, шундақла башқа милләтләргә уйғур хәлқиниң бай мәдәнийитини тонуштуруп кәлмәктә
Бу йили дуняға тарқалған корона вируси бу әлләргиму нурғун апәтләрни елип кәлди. Һәр бир дөләтниң әң муһим байрамлиридин бири болған мустәқиллиқ байрими нурғун чәклимиләр билән елип берилди. Шундақ болсиму өзбекистан җумһурийити уюштурған байрам мурасимиға ташкән шәһиридики «уйғур миллий мәркизиниң» рәиси һәлимә баратова вә алимҗан зайитоф тәклип қилинди. Радио зияритимизни қобул қилған алимҗан зайитоф әпәнди мустәқил өзбекистанниң бу дөләттә яшаватқан уйғур аһалисигә чоң кәңчилликләрни яритип бәргәнлики вә һәлимә баратова хенимниң йетәкчиликидә нурғун паалийәтләр елип берилғанлиқини тилға елип, совет иттипақи дәври билән бүгүнки мустәқил өзбекистандики имканийәтлирини селиштуруп өтти
У йәнә корона вирус кесили ямрап кетиши мунасивити билән өзбекистан җумһурийәтлик уйғур миллий мәркизиниңму бу кесәлгә қарши турушта өз төһпилирини қошуп кәлгәнликини тәкитләп өтти.
2018-Йилдин буян қирғизистан вә өзбекистан уйғур мәркәзлири өзара һәмкарлиқни күчәйтип, бәзи мурасимларға қатнишип, өзара бир-бириниң мәркәзлирини тез-тез зиярәт қилип турмақта.
Қирғизистан мустәқиллиқ күни мунасивити билән бишкәк шәһириниң мәркизий мәйданида байрамлиқ мурасим уюштурулди, лекин мәзкур мурасим тәнтәнилик шәкилдә әмәс, бәлки дохтурларға вә җиддий һаләт министирлиқиниң хадимлириға тәшәккүр билдүрүш һәм корона вирустин қаза тапқанларни әсләш мәзмунида болди. Қирғизистан хәлқ бирләшмиси уюштурған мустәқиллиқ байримини қутлуқлаш мурасимиға уйғур сәнәткарларму қатнашти.
«Иттипақ» җәмийити мәдәнийәт бөлүминиң башлиқи зияритимизни қобул қилип, бу йиллиқ мурасимниң илгирики йиллардин көп айримиси бар икәнликини тилға елип мунуларни көрсәтти.
Адәттә қирғизистан уйғурлири бу дөләттә уюштурулған һәр қайси мурасимларға актиплиқ билән қатнишип, яшлар арисида миллий роһни күчәйтишкә тиришмақта. Улар йәнә 1991-йилдин тартип хәлқара уйғур тәшкилатлириға әза болуп уйғур дәвасини күчәйтиштә өз төһпилирини қошуп кәлмәткә. Радио зияритимизни қобул қилған сиясиәтшунас рәһимҗан һапизи, сабиқ совет иттипақи дәврни төмүр қәпәс билән селиштурди.
Шуни тәкитләп өтүш керәкки, 1930-йиллирида сталин һөкүмранлиқидики сабиқ советлар иттипақида, болупму совет иттипақиниң оттура асиядики өзбекистан вә қирғизистан иттипақдаш җумһурийәтлиридә яшайдиған уйғурларға қарита қаттиқ бесимлар елип берилгәниди. Шу сәвәбтин уйғурларниң көп қисми өзлирини өзбек яки қирғиз дәп тизимлитишқа мәҗбур болғаниди.
