Peyziwatning almibagh dégen yéride bir “Terbiyelesh merkizi” ning hélihem barliqi ashkarilandi

  Uyghur aptonom rayonining sabiq re'isi shöhret zakir, 2019‏-yili dékabirda béyjingda échilghan bir axbarat yighinida “Kespiy terbiyelesh merkezliri” diki “Oqughuchilar” ning asasen dégüdek mektep püttürüp bolghanliqini élan qilghan we bu heqtiki éniqlashlirimiz dawamida lagérdiki tutqunlarning köp qismi üstidin jaza hökümi chiqirilghanliqi we ular turuwatqan lagérlarning wiwiskisining almashturulup türmige aylandurulghanliqi, emma bir qisim lagérlarning yenila terbiyelesh merkizi namida mangduruluwatqanliqi ashkarilan'ghanidi. Birqanche ay awwal Uyghur élini ziyaret qilip kelgen “Washin'gton pochtisi” gézitining bir muxbiri Uyghur élining héchbir yéride lagér uchratmighanliqini xewer qildi. Shuningdin kéyinki éniqlashlirimizda lagérlarning orni heqqide dawamliq melumat sürüshte qilduq.

 Ötken hepte chet'elde yashaydighan, özining bixeterlikini közde tutup ismini ashkarilashni xalimaydighan peyziwatliq muhajirlardin biri yurtidiki bir lagérda tamaq yétishmeslik ehwali körülgenliki we lagér xadimlirining ahalilerdin yémeklik toplighanliqi heqqide uchur alghanliqini inkas qildi. Peyziwatqa qarita téléfon ziyaretlirimiz dawamida, mezkur achliq weqesi delillenmigen bolsimu, lékin peyziwatning almibagh dégen yéride bir lagérning hélihem mewjutluqi ashkarilandi. Peyziwat bazarliq saqchi xadimining ashkarilishiche, u yéqinda bir tutqun a'ile tawabi'atini mezkur lagérgha apirip lagérdiki a'ile ezasi bilen uchrashturghan. Uning déyishiche almibaghdiki lagér peyziwat nahiye ichidin10-12 kilométir uzaqliqta iken.

 Xitayning “Tengritagh tori” ning 8 ‏-awghusttiki bir xewiride, Uyghur élide hazirgha qeder 1 milyon 932 ming adem qétim kespiy terbiyelesh élip bérilghanliqi we 1 milyon 500 mingdin ibaret yilliq pilanning %128 orundilip bolghanliqi ilgiri sürülgen. Xewerde yene hazirgha qeder 300 ming 800 emgek küchi ishqa orunlashturulup, yilliq ishqa orunlashturush pilanining %65 orundilip bolun'ghanliqi bayan qilin'ghan.

 Mezkur xadim almibaghdiki lagérda qanchilik kishi barliqi we qandaq bashquruluwatqanliqi heqqide melumat bérelmigen bolsimu, bu merkezdiki “Oqughuchilar” ning öyige qaytalmaydighanliqi we uninggha birqanche ishiktin ötüp kirilidighanliqini bayan qilish arqiliq, bu merkezning xitayning mezkur xewiride perdazlan'ghandek, kesip-hüner ögitidighan jay emesliki, eksiche bir jaza lagéri ikenlikini delillidi.

 U yene bu lagérda xitay tili we siyasiy öginish élip bérilidighanliqini tekitlidi.

Mezkur xadim ilgiri bu lagérgha tutqunlarni élip kelgenlikini bayan qilish bilen birlikte lagérning ichidiki konkrét ehwallar heqqide özlirige melumat bérelmeydighanliqini özliridinmu sir tutulidighanliqini eskertti.

 Ilgiriki éniqilashlirimizda, türme we lagérdikilerning a'ilisi bilen kent ishxanisi yaki edliye idariside ékran arqiliqla körüshtürülidighanliqi melum bolghan. Mezkur xadim qandaq bir zörüriyet bilen tutqun a'ile tawabi'atini lagérda yüz körüshtürgenliki heqqide melumat bermidi.

 Ötken aydiki éniqlashlirimizdimu maralbéshining nahiye baziri ichide we korla shehirining kona bazar dégen yéride birdin lagér barliqi delillen'genidi.