Medine hilaliddin: “Singlim döletni parchilash gumani bilen sotliniwétiptu”

Hazir türkiyening antalya shehiride turuwatqan medine hilaliddin xanim ziyaritimizni qobul qilip, singlisi mewlude hilaliddinning ikki yilgha yéqin jaza lagérida tutup turulghandin kéyin qoyup bérilgenlikini, uzun ötmeyle “Döletni parchilash jinayeti” dégen guman bilen qayta tekshürüsh üchün tutup kétilgenlikini bayan qildi.

Bir yildin buyan xelq'ara metbu'atlarda xitayning Uyghur diyarida bir milyondin artuq Uyghur, qazaq we bashqa türkiy millet kishilirini “Terbiyelesh merkizi” dep atiwalghan “Yighiwélish lagérliri” gha solap, ulargha qarita ménge yuyush, jismaniy, meniwi hetta étnik jehettin xorlash élip bériwatqanliqi, köp sanda kishilerning “Döletni parchilashqa urunush” jinayiti bilen sotliniwatqanliqi toghrisidiki xewerler tarqalmaqta.

Biz igiligen melumatlargha asaslan'ghanda türkiyede oqup yurtigha qaytqan köp sanda kishiler jaza lagérlirigha tashlan'ghan, beziliri hetta “Bölgünchilik” jinayiti bilen késiwétilgen yaki sotliniwatqan iken. Bulardin birsi ghulja shehiride tughulup chong bolghan  mewlude hilaliddindur.

Hazir türkiyening antalya shehiride turuwatqan mewludening öz achisi   medine hilaliddin xanim bu heqtiki ziyaritimizni qobul qildi. U aldi bilen bizge singlisining terjimali toghrisida melumat bérip  mundaq dédi: “Singlim mewlude hilaliddin 1986-yili 7-ayning 1-küni ghulja shehiri ili kochisi 5-mehelle 33-qoruda tughulghan. 1992-Yilidin 1998-yilighiche ghulja sheherlik 4-bashlan'ghuch mektepte oqughan. 1998-Yilidin 2001-yilighiche ghulja sheherlik 5-ottura mektepte toluqsiz ottura mektepni oqughan. 2001-Yilidin 2004-yilighiche ghulja sheherlik 7-ottura mektepte toluq ottura oqughan.”

Medine hilaliddin xanim singlisi mewludening 2006-yili aliy mektep oqush meqsiti bilen türkiyege kélip, 2013-yilining bashlirida oqush püttürüp yurtigha qaytqanliqini tekitlep, mundaq dédi: “Singlim mewlude 2006-yili aliy mektepte oqush üchün türkiyege kelgen. Türk tili teyyarliq sinipini püttürgendin kéyin türkiyening samsun shehridiki 19-may uniwersitétining in'giliz tili kespige qobul qilin'ghan. Bir yil bu kesipte oqughandin kéyin kespini özgertip, İstanbul uniwérsitétining igilik bashqurush kespide oqup püttürdi. Aliy mektepni püttürgendin kéyin 2012-yilining axiri 2013-yilining bashlirida yurtigha qaytip ketti.”

Medine hilaliddin xanim singlisining 2017-yilining axirida tutup kétilgenlikini, hazir “Döletni parchilash” jinayiti bilen sotliniwatqanliqini ilgiri sürüp mundaq dédi:   “Singlim mewlude ghuljigha qaytqandin kéyin shexsiy achqan til mektipide türkche  we in'gilizche ders bergen. 2017-Yilining axirida jaza lagérigha élip kétilgen bolup, 2019-yili 5-ayda qoyup bérilgen. U qoyup bérilip uzun ötmeyla 2019-yili 6-ayning 12-küni ‛döletni parchilash meqsiti bar‚ dégen guman bilen qayta tekshürümiz dep élip kétilgen.  Mewlude hilaliddin türkiyede oquwatqan mezgilde héchqandaq siyasiy pa'aliyetke qatnashmighan.”

Biz mewlude xanim toghrisida téximu tepsiliy melumat igilesh üchün ghulja shehri qazanchi mehellisidiki saqchi idarisigha téléfon qilghan bolsaqmu téléfonni héch kim almidi.

Biz igiligen melumatlargha asaslan'ghanda türkiyede oquwatqan yaki oqush püttürüp ketken oqughuchilarning köpinchisi tutup kétilgen. Bu oqughuchilar toghrisida türkiye némilerni qiliwatidu? bu heqte melumat igilesh üchün türkiye tashqiy ishlar ministirliqigha téléfon qilduq. Tashqiy ishlar ministirliqining bir xadimi bu heqte élxet yazsaq jawab bérilidighanliqini dédi. Biz élxet yazghan bolsaqmu, jawab qayturmidi.

Mewlude bilen türkche teyyarliq sinipida bille oqughan, kéyinmu arilashqan, hazir istanbulda turuwatqan memet'emin ependi mewludening türkiyede oqush jeryanida héchqandaq siyasiy pa'aliyetlerge qatnashmighanliqini bayan qildi.

Mewlude hilaliddinning ghulja shehiride bille oqughan sawaqdishi henife kamal xanim özining mewlude bilen bille oqughanliqini, uning héchqandaq siyasiy pa'aliyetke qatnashmighanliqini tekitlidi.

1986-Yilidin bügüngiche köp sanda Uyghurlar türkiyege kélip oqughan bolup, bularning beziliri oqush püttürgendin kéyin Uyghur élige qaytqan.