Yawropa insan heqliri soti abduqadir yapchan toghrisidiki qararini élan qildi

Ixtiyariy muxbirimiz erkin tarim
2016.12.01
abduqadir-yapchan-sozde.jpg Istanbulda yashawatqan jama'et erbabi abduqadir yapchan.
RFA/Arslan

Yawropa insan heqliri soti 11-ayning 30-küni 2-3 aydin béri türkiye saqchi da'iriliri teripidin tutup turuluwatqan dini zat we pa'aliyetchi abduqadir yapchan toghrisidiki qararini élan qildi. Qararda abduqadir yapchanni xitaygha we türkiyedin bashqa üchinchi bir döletke ewetishke bolmaydighanliqi hem sottin bixewer ish qilishqa bolmaydighanliqi körsitilgen.

Biz bu qarar toghrisida köz qarishini igilesh üchün abduqadir yapchanning adwokati ibrahim ergin we yapchan mesiliside pa'aliyet qiliwatqan sherqiy türkistan ma'arip we hemkarliq jem'iyiti re'isi hidayetulla oghuzxan ependiler bilen söhbet élip barduq.

Ibrahim ergin ependi yawropa insan heqliri soti chiqarghan yapchan toghrisidiki qarar toghrisida melumat bérip mundaq dédi: “Normalda sot qarar chiqiridu, hökümetler uni ijra qilidu. Türkiye asasiy qanun mehkimisi yapchanni xitay bilen qazaqistan'gha qayturup bermeslik toghrisida qarar chiqarghan idi. Emma, bizning chet'ellikler toghrisida 68 nomurluq bir qanunimiz bar, bu qanunning 52-53-maddilirida chet'elliklerni üchinchi bir döletke ewetkili bolidu déyilgen. Yapchanni asiya döletliridiki herqandaq bir döletke ewetse xitayning élip kétish éhtimali barliqi tüpeylidin, biz türkiye asasi qanun sot idarisining qararini yéterlik körmigechke yawropa birliki insan heqliri mehkimisige iltimas qilghan iduq. Bizning telipimizge bina'en abduqadir yapchanni héchqandaq döletke yollimasliqi toghrisida bir qarar maqullidi.”

Ibrahim ergin ependi türkiye jumhuriyitining hazirghiche yawropa insan heqliri mehkimisining qararlirigha ri'aye qilghanliqini bayan qilip mundaq dédi: “Türkiye hazirghiche yawropa insan heqliri mehkimisining qararlirigha ri'aye qildi. Biz türkiyening yene ri'aye qilishini kütimiz. Ri'aye qilmasliqi mumkinmu désingiz? mumkin, bu siyasiy bir heriket bolidu. Hazir türkiyening put qoli baghlandi, türkiye dölitining yapchanni qayturup bermesliki kérek. Emma xitay türkiyege qattiq bésim ishlitiwatidu. Türkiye shangxey hemkarliq teshkilatigha kirsem deydu. Emma qisqisi yapchan mesiliside burunqigha qarighanda hazir yaxshi.”

Sherqiy türkistan ma'arip we hemkarliq jem'iyiti re'isi hidayetulla oghuzxan ependi bilenmu mezkur qarar toghrisida söhbet élip barduq. U, türkiye istanbul sot idarisi we türkiye asasiy qanun idarisining abduqadir yapchanni xitaygha qayturup bermeslik toghrisida alghan qarari bolsimu, emma yawropa insan heqliri sot mehkimisining 11-ayning 30-küni maqullighan qararini körgendin kéyin bir'az xatirjem bolghanliqini bayan qildi.

Hidayetulla oghuzxan ependi Uyghur pa'aliyetchi, diniy zat abduqadir yapchanning baldurraq qoyup bérilishi üchün her tereptin yol méngiwatqanliqini, yawropa insan heqliri sot mehkimisining qarari asasida yene türkiye edliye organlirigha iltimas sunidighanliqini tekitlidi.

Abduqadir yapchan 8-ayning 31-künidin béri türkiyening istanbul shehiridiki nezaretxanida tutup turulmaqta.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.